Chrysoberyl is de naam van een edelgesteente, welks kristallen doorgaans zijn zamengesteld van regthoekige of langwerpige prisma’s en van eene op de smalle zijvlakken van deze geplaatste horizontale zuil met eene helling van 120°, zoodat zij zich veelal vertoonen als dikke 6-zijdige platen met het breede, loodregt gestreepte vlak dier zuil als eindvlak. De kanten van deze zuil zijn veelal door de vlakken van een rhombisch prisma afgestompt, en hiermede in een schuins daarop geplaatst rhombus-octaëder verbonden, zoodat er korte, dikke zuilen ontstaan.
Meestal echter vindt men het in korrels. Het heeft eene schelpachtige breuk, eene hardheid van 3,5, een soortelijk gewigt van 3,7 tot 3,8, een glasglans en eene groene of geel-grijze kleur. Het is doorzigtig of halfdoorzigtig en bezit soms een blaauwachtigen of melkwitten glans. Voorts bestaat het volgens Seybert uit 68,66% aluin-aarde, 6,00% kiezel-aarde, 16% beryl-aarde, 2,25% ijzer-oxyde, 2,66% titanium, en 0,67 verlies bij het gloeijen. Nieuwere onderzoekingen vermelden geen kiezel-aarde, maar 77 tot 78% aluin-aarde, zoodat het waarschijnlijk een berylaarde-aluminaat is. Voor de blaasbuis is het alleen onsmeltbaar, geeft met vloeimiddelen helder glas en wordt door soda niet aangetast.
Wordt het met eene kobalt-oplossing bevochtigd en aan gloeihitte blootgesteld, dan verkrijgt men een fraai blaauw poeder. Zoutzuur en zwavelzuur laten het nagenoeg ongedeerd. Het chrysoberyl werd tot nog toe hoofdzakelijk in Ceylon, Pegoe en Brazilië gevonden, — voorts in graniet en gneis in Noord-Amerika en in Moravië, alsmede in het Oeralgebergte, waar het ook den naam draagt van Alexandriet. Het edelgesteente wordt op eene koperen schijf met amaril en op eene tinnen schijf met tripel gepolijst. Een chrysoberyl ter lengte van ruim 11/2 en ter breedte van ruim 1 Ned. duim had eenige jaren geleden te Parjjs de waarde van omstreeks 300 gulden. Men zegt, dat er zich in de schatkamer te Rio Janeiro een bevindt, die 8 Ned. pond zwaar is.
