INGEWANDSDIEREN. Met dezen naam bestempelt men een aantal dieren tot de drie groote groepen van de PROTOZOA (zie aldaar), de VERMES (zie aldaar) en de ARTHROPODA behoorende, die huizen in het bloed en de ingewanden van den mensch en van andere dieren en ten koste daarvan leven.
Daar met deze parasitische levenswijze een geringe bewegelijkheid verbonden is, zien wij, dat de organen, die voor de beweging dienst doen, of geheel verworden of gewijzigd zijn in vasthechtingsorganen, wijl het voor het woekerdier van belang is, als het eenmaal een gunstige plaats veroverd heeft, ook daar te blijven. Er kunnen voor dat doel dan ook geheel nieuwe organen optreden in de vorm van zuigschijven of haken-kransen, zooals bij de lintwormen en de stekelsnuitwormen het geval is. Daaruit volgt van zelf, dat het zenuwstelsel en de zintuigen, die dienen om de betrekking met de buitenwereld te onderhouden, of weinig ontwikkeld of geheel verloren gegaan zijn; hetzelfde geldt bij velen voor het spijsverteringsorgaan, zoodat dan het voedsel slechts langs osmotischen weg wordt opgenomen, zooals bij de lintwormen. Niet minder opvallend dan op de bewerktuiging heeft de parasietische levenswijze haar invloed op de ontwikkeling der ingewandsdieren doen voelen. Hun eieren komen gewoonlijk eerst in de maag of darm van een anderen gastheer (de tusschengastheer) tot ontwikkeling; hier blijven zij evenwel niet, maar verhuizen, hetzij zich actief bewegend, hetzij passief met den bloedstroom medegevoerd, naar de verschillende organen. Ook komt het voor, dat in plaats van één, soms twee van zulke tusschengastheeren optreden. Om tot geslachtsrijpheid te geraken moeten deze jonge dieren weer in den definitieven gastheer worden overgevoerd, wat gewoonlijk langs passieven weg geschiedt, wijl de organen, waarin die jeugdwormen gehuisvest zijn, door den definitieven gastheer worden opgegeten. Ten einde de kans te vergrooten, dat een ei of larve van een ingewandsdier, gedurende zoo'n samengestelden levensloop toch op de juiste plaats komt om tot ontwikkeling te geraken, is het aantal hunner eieren gewoonlijk zeer groot; een lintwormlid kan b.v. tot honderduizend eieren of embryonen bevatten.R.H.
