Gepubliceerd op 16-11-2020

Vijgensnip

betekenis & definitie

B&TS 1995 vermelden deze naam bij de Tuinfluiter. vD 1970 geeft op: "vijgesnep, vijgesnip: een soort van vogel die op de vliegen aast, die zich op de vijgebomen ophouden." Deze omschrijving sluit uit dat we te maken hebben met een Snip of Snep ←. Het element -snep in de naam is mogelijk afkomstig van D Schnäpper, wat Vliegenvanger ←, letterlijk 'snapper' betekent.

In die zin geeft ook de VK (c.1618) "SNEPPE = Ficedula ... sneppa. ger. schnapffel ... ang. snype."; op p.484 in dit werk: "vygh-sneppe. Ficedula." De onderhavige naam is in de N taal misschien terechtgekomen als vertaling van Lat Ficedula (zie sub Bonte Vliegenvanger), wat opneming van de naam in Muller & Renkema 1961 (Latijns Nederlands Woordenboek) verklaart, evenals de vermelding van de naam Vygeneeter bij Houttuyn 1763 als vertaling van Linnaeus' 11e 'Kwikstaart', "Motacilla Ficedula". De omschrijving die Linnaeus van deze vogel geeft, zou in de richting van een Grauwe Vliegenvanger kunnen wijzen ("... Pectore cinereo maculato ...", "... de Borst Aschgraauw gevlakt ..."). Houttuyn verwijst in zijn tekst echter naar de It naam Beccafigo en It Beccafico is nu de It naam voor de Tuinfluiter (maar deze heeft weer geen "gevlekte borst"). Jobling 1991 noemt onder Ficedula de Zwartkop Sylvia atricapilla als kandidaat; inderdaad was Ficedula Atricapilla bij Horst 1669 (ws. ook bij Gesner 1555) de Zwartkop; bij Jonstonus 1660 (Tab.45, onder) heetten er twéé soorten zo: Zwartkop én Bonte (of Withals-) Vliegenvanger. JacobvanMaerlant (c.1266) 'behandelt' Ficedula, maar geeft geen N naam: vs.1433 Ficedula, seghet Ysidorus, Es een voghel, heet aldus, Omme dat hisere mint vighen;1 Waer dat hise mach ghecrighen, Soete boemvrucht dats sine spise.ETYMOLOGIE N vijg <mnl vighe <oudsaksisch/ ohd figa <oudf figue <provengaals figa <vulg.Lat *fica <Lat Ficus (=Vijgenboom). D Feige <ohd figa; E fig. Lat Ficedula <Lat ficus 'vijg' + edula 'pikster, dief (dievegge)'; van Lat edo 'eten'; vgl. sub Aasgier en Bijeneter). Vgl. gelijk geconstrueerde Lat monedula 'Kauw' <Lat moneta 'geld, centen' + ëdula 'pikster' [Coomans de Ruiter et al. 1947p.2].

De verwarring of onzekerheid welke vogel oorspronkelijk met Lat Ficedula bedoeld werd komt ook tot uiting in het huidige gebruik van de naam Ficedula voor o.a. de Bonte Vliegenvanger, terwijl Ficedula door o.m. Schlegel 1852 in gebruik was voor de familie der Boschzangers.

1 Omdat hij erg van vijgen houdt

< >