Gecondenseerde melk - Dit is het product uit volle- of tapte (afgeroomde) melk bereid, door deze vloeistof, al of niet onder toevoeging van suiker, in een vacuumpan (groote ketels, waarin ingedampt kan worden met behulp van luchtverdunning), tot stroopdikte uit te dampen. De waar komt in blikken bussen verpakt in den handel. Door ongeveer met 3 maal het volume aan water te verdunnen, verkrijgt men een vloeistof, die wat voedingswaarde betreft, overeenkomt met gekookte melk. De smaak van het gecondenseerde product is „zanderig”.
Dit scherpe gevoel wordt veroorzaakt, doordat de melksuiker bij het condenseeren in scherpe blokjes is uitgekristalliseerd. Tijdens den wereldoorlog werden hier te lande groote hoeveelheden gecondenseerde melk gefabriceerd. Bij de bereiding moet de grootst mogelijke zindelijkheid in acht genomen worden, omdat bij verontreiniging de bussen op den duur bombeeren (bolstaan door gasdruk). De melk, die voor de bereiding van gecondenseerde melk gebruikt wordt, moet voldoen aan de eischen in het Melkbesluit aan dit artikel gesteld. Melk, welke gecondenseerd is onder gelijktijdige toevoeging van suiker, is veel beter houdbaar dan gecondenseerde melk, die alleen bereid werd door indampen van melk zonder eenige toevoeging.
Het voordeel van het indampen in een zoogenaamde „vacuumpan”, is hierin gelegen, dat de indikking geschiedt onder luchtverdunning. Hierdoor kan de temperatuur betrekkelijk laag gehouden worden, zoodat de melk die gecondenseerd moet worden, haast niet ontleedt. Doordat bij het verduurzamen de buitenlucht niet kan toetreden worden ook een groot deel van de vitaminen, die in de melk aanwezig zijn, behouden (vooral vitamine C, het vitamine tegen de scheurbuik). Gecondenseerde melkproducten worden in het Melkbesluit genoemd. Daar worden de verschillende eischen vermeld, waaraan het product moet voldoen om in den handel gebracht te mogen worden.
Melk en taptemelk, al of niet uitgedampt, onder toevoeging van suiker moet worden aangeduid als Gecondenseerde melk, onderscheidenlijk Gecondenseerde taptemelk, gevolgd, indien suiker aanwezig is, door de aanduiding „met suiker”. Deze benaming moet op de verpakking met letters van minstens 4 mm hoogte worden aangegeven.
Ongesuikerde gecondenseerde melk wordt, nadat de blikjes gesloten zijn, nog weer gesteriliseerd. Gecondenseerde melk met suiker heeft dat niet noodig, aangezien de geconcentreerde suikeroplossing op zich zelve conserveerend werkt, zoodat geen bacteriegroei in de massa kan optreden. Het product is vooral van belang voor de tropen en wordt ook gebruikt bij de samenstelling van kindervoedsel. Tijdens het bewaren gaat gecondenseerde melk vrij snel achteruit, een reden waarom in sommige landen de busjes op datum gestempeld moeten worden.
