dat gedeelte der godsdienstige moraal of zedeleer, dat zich bezighoudt met het uit den weg ruimen van gewetensbezwaren (casus conscientiae), vooral in gevallen waarbij verschillende plichten met elkaar in botsing komen. Casuïst heet de moralist, die zich met het oplossen van dergelijke gevallen bezighoudt.
Vooral in de middeleeuwen werd de K. ijverig beoefend, en het meest bekende geschrift van dien aard is de Summa van Raymundus de Pennafort. Later werden vooral de Jezuïeten bekend om hun K. en als casuïsten zijn bijv. onder hen beroemd Escobar y Mendoza, Sanchez, Busembaum e. a.In de rechtswetenschap houdt de K. zich bezig met het in bijzonderheden ontleden van afzonderlijke gevallen en daarop de wet toe te passen; zij staat tegenover de dogmatische methode, die overal vaste regels zoekt te vinden en deze systematisch te ordenen.
In ongunstigen zin beteekent K. de leer der kunstgrepen en spitsvondigheden, en is een casuïst iemand die gewetenszaken uit den weg tracht te ruimen door aan woorden een ongewone beteekenis te geven, ze te verdraaien of weg te laten.
