geb. waarschijnlijk in 1660 te Dordrecht of te Alblas, ging in 1685 als predikant naar Indië, had eerst Ambon tot arbeidsveld, werd in 1687, zeer tegen zijn zin, naar Banda gezonden, keerde het volgend jaar naar Ambon terug en begon in 1688 met zijn overzetting van den bijbel in het laag-maleisch; in Aug. 1695 was hij in Nederland terug en vestigde zich in zijn geboorteplaats; ging 1705 opnieuw naar Indië, werd, weer tegen zijn zin, tot veldprediker bij het leger in Oost-Java benoemd, mocht eerst in 1707 naar Amboina, de door hem bedongen en door de H.H. XVII toegestane standplaats gaan, en hield zich hier 5 jaar op.
Toen men hem in 1712 naar Ternate wilde zenden, weigerde hij, werd toen buiten dienst gesteld en keerde daarop naar Nederland terug. Gedurende zijn verder leven hield hij zich voornamelijk bezig met de samenstelling van zijn groot indisch werk; hij overi. 1727 te Den Haag. V.’s overzetting van den bijbel in laag-maleisch is grootendeels niet van zijn eigen hand, maar bewerkt naar een handschrift van ds. J. du Bois, die in 1687 in V.’s woning overleed, na hem tot zijn boedelbezorger te hebben benoemd; en verder gedeeltelijk van de hand van zijn vrouw, de om haar taalkennis beroemde Cornelia Snaats, weduwe van Henrik Leydekker (V.’s vriend en beschermer), met wie V. in 1688 in ’t huwelijk trad. V.’s hoofdwerk, Oud en Nieuw Oost-Indiën, een standaardwerk en de eerste algemeene encyclopedie over Indië, voor zoover toenmaals het gezag der Compagnie zich uitstrekte, verscheen 1724—26 in 8 folianten te Dordrecht en Amsterdam, bij J. van Braam en G. onder de Linden. Het werk bevat vele platen, portretten, kaarten en plattegronden en is vooral van belang voor de geschiedenis der uitbreiding en vestiging van het nederl. gezag, verder voor de geschiedenis van den handel en van de herv. kerk in Indië.
V. kan als de oudste onzer koloniale geschiedschrijvers worden beschouwd en wordt in volledigheid slechts overtroffen door de schrijvers der 19de eeuw, die uit de archieven hebben kunnen putten. In 1856—58 is een gedeelte (2 dln. van de aangekondigde 3) van een verkorte uitgaaf, onder den titel F. Valentijn!s Oud en Nieuw Oost-Indiën, met aantt. enz. uitgegeven door dr. S. Keyzer, ogeïllustreerd. Zie Busken Huët, Lilt. Fantasien, 4de reeks II.
