Gepubliceerd op 20-01-2021

Bergen op zoom (gemeente)

betekenis & definitie

Gemeente in N.-Brab., aan de Ooster-Schelde, en overigens omgeven door de gemeenten Halsteren, Wouw", Huybergen en Woeusdrecht; oppervlakte ruim 5100 bunders, meest diluvisch zand, met enkele poelen, als de Zeezuiper, het Keutelmeer enz.; langs do Ooster-Schelde kleigrond. De gem. bestaat uit de stad B., het dorp Borgvliet en een honderdtal verstrooide woningen in de zg.

Poorterij. B. vormt met de gemeenten Halsteren, Huybergen, Nieuw-Vossemeer, Ossendrecht, Putte, Roosendaal, Steenbergen, Woensdrecht en Wouw liet vierde kanton van het arrondissement Breda. Voor het kiesdistrict B. zie volgend artikel. De gemeente telt 13,592 inw.: pers. belasting: stad 6de kh, overig deel 8ste klasse.De stad B. ligt op 27 uren van Amsterdam, 15 uren van 's-Hertogenbosch en 7 uren van Antwerpen, op een hoogen zandigen grond, nabij de Ooster-Schelde, waarmede zij door een haven in gemeenschap staat : sinds 23 Dec. 1863 is zij door een spoorlijn met Breda en Roosendaal verbonden. B. gold vroeger voor het meesterwerk van vestingbouwkunst van Menno van Coehoorn: eerst, in 1867 werd een aanvang gemaakt met de ontmanteling, waardoor sinds uitbreiding van het bebouwde deel der stad mogelijk is geworden. De fraaiste punten der stad zijn de Groote Markt en de straten die naar de voormalige Steenbergsche, Wouwsche en Boschpoort voeren. De bewoners vinden hun bestaan in eenigen doorvoerhandel, kleinhandel, kleinbedrijf, scheepvaart; B. heeft in garnizoen den staf, de hoofd-administratie, en het eerste, derde en vijfde bataljon van het derde reg. infanterie, het depót van het derde regiment veldartillerie, en de rijschool der bereden artillerie ; er is een militair hospitaal tweede klasse. De voornaamste kerken zijn 1) de Groote of Geertruidakerk, eigendom der herv. gemeente, een zeer oud gebouw, in 1442 vernieuwd, bij de belegeringen van 1622 en 1747 zwaar beschadigd en opnieuw ingewijd 18 Oct. 1752; deze kerk beeft een zwaren toren en in een afgescheiden gedeelte een aantal praalgraven ; 2) de r.-kath. Maria-Hemelvaartkcrk.

Het Raadhuis op de Markt heeft een fraaien gevel. De stad dankt haar ontstaan waarschijnlijk aan een kasteel, dat aan den zoom van de moerassige streek Soma (of de Zoom) werd aangelegd. Geertruida, dochter van Peppijn van Landen, zou te dezer plaatse reeds in de 8ste eeuw een kapel gesticht hebben; bepaaldelijk vermeld wordt B eerst einde 13de eeuw; in 1287 werd het met muren omringd; 9 Mei 1397 ontving het een keur van zijn Heer (zie voorgaand artikel): in hetzelfde jaar en in dezelfde maand nog werd de stad naar oude berichten op twee buizen na geheel in de asch gelegd; in 1435 bevatte B. reeds weer ruim 1100 huizen. De stad hield de Spaansche zijde tot 1577 in welk jaar Frederik Perrenot baron van Ronsse haar aan de Staatsche zijde bracht. In 1588 en in 1622 werd zij vruchteloos door de Spanjaarden onder Panna en Spinola belegerd en vóór 1747 kon zij zich beroemen nooit door eenigen vijand ingenomen te zijn. 16 Sept. 1747 werd zij door de Franschen onder Löwenthal na een zwaar bombardement genomen on geplunderd; 8 Maart 1814 trachtten de Engelschen vruchteloos haar bij verrassing te ontnemen aan de Franschen, die haar in 1795 onder Pichegru hadden bemachtigd. De vroegere latijnsche school alhier werd bij besluit van den gemeenteraad in Sept. 1876 opgeheven. ‘