Spreekwoorden en gezegden

F. Stoett (1977)

Gepubliceerd op 14-10-2020

Steen en been klagen

betekenis & definitie

zeer luid, zeer heftig klagen, putten in de aarde klagen, stenen uit de grond klagen, zoals men o.a. in Zuid-Nederland zegt. Vermoedelijk wil deze uitdr. zeggen: klagen aan heiligen van steen en aan het gebeente van heiligen, dus klagen aan alles wat heilig is; vgl. het Hd.

Stein und Bein schwören1), Mnl. stoc ende stene sweren', bloet ende sweet sweren (bij het bloed en het zweet van Christus). De Germanen zwoeren bij heilige stenen; later, na de invoering van het christendom, bij de grafsteen van een heilige of bij het altaar, dat van steen is en waarin zich thans nog altijd een steen bevindt, waaronder gebeente van een heilige ligt. In navolging van deze formule steen en been zweren, dat is zweren bij al wat heilig is, kan dan later gezegd zijn steen en been klagen, jammeren. Er zijn echter geen oude bewijsplaatsen van deze vorm bekend. Vgl. Fr. se plaindre comme un pot cassé.1) Paul, Wtb. 69 denkt aan „Altar und Knochen eines Heiligen”. Seiler, 246, houdt Stein und Bein voor „eine stehende Formel für etwas besonders Festes”. Lexer verklaart Stein und Bein door „totes und lebendiges”.