EEN FANTASIEVOLLE TUIN
Planten kunnen in vorm worden geknipt. Hagen zijn daar een goed voorbeeld van, maar naast traditionele haagsnoei is het ook mogelijk planten in fantasievormen te snoeien. De mogelijkheden lopen uiteen van bollen en piramides tot zeer gedetailleerde figuratieve vormen. Buxus en Taxus zijn de meest populaire knipplanten die al eeuwenlang voor vormsnoei worden gebruikt. Er zijn echter meer geschikte soorten, elk met zijn eigen mogelijkheden. Bij planten die in een bepaalde vorm gaan worden geknipt, moet vooraf worden beoordeeld of de huidige groeivorm overeenkomt met de gewenste vorm. Het is bijvoorbeeld handiger om kegels uit spitse dan uit platte struiken te knippen.
SNOEI NA DE AANPLANT
Een pas aangeplante struik die dienst gaat doen als snoeivorm, moet niet direct worden gesnoeid. Het is belangrijk dat jonge planten eerst aan de groei gaan. Bedenk bij het planten hoe breed en hoog de fantasievorm moet worden, want dat bepaalt de precieze standplaats. Wacht ook niet te lang met snoeien, want door snoeien vertakken de uiteinden zich en daarmee wordt uiteindelijk de snoeivorm gevuld. Zodra de planten de eerste groei er op hebben zitten, na één groeiseizoen, mogen de uiteinden van de zijtakken voorzichtig worden teruggeknipt. Hierdoor worden de eerste contouren van de fantasievorm zichtbaar.
Het snoeien gebeurt meestal in september, maar wanneer de jonge plant sterk is uitgegroeid, kan het zijn dat er al in juni moet worden geknipt. Bedenk hoe groot de fantasievorm moet worden en knip binnen deze vorm de takken zo'n 5 centimeter meer terug dan de uiteindelijke omvang; bij kleine vormen tot 50 cm is 3 cm voldoende, zodat de vertakkingen bij een tweede snoei niet worden weggeknipt. Knip van onderen naar boven. Hulpmiddelen als een touwtje, bamboestokken of voorgevormde figuren van gaas of draad kunnen een handige leidraad zijn bij het knippen.
GELIJKMATIGE VERDICHTING
Na de eerste voorzichtige vormsnoei moet er per groeiseizoen twee keer worden geknipt. Snoei elke keer maximaal 5 cm terug om zo een mooi vertakt stelsel te krijgen. Neem de tijd en een snoeischaar, zodat er precies kan worden geknipt. Neem bij complexe figuren regelmatig afstand van het werk, om eventueel tijdig bij te sturen wanneer van de vorm wordt afgeweken.
BREDE STRUIKEN VOOR EEN BOL
Om een bol te knippen, hebt u een breed vertakte struik nodig, of meerdere planten van dezelfde soort die dicht tegen elkaar aan worden gezet, zodat het breed vertakte effect ontstaat. Het moeilijkste bij een bolvorm is het goed dicht krijgen van de onderkant, want op die plek valt relatief weinig licht en zal het blad dus ook niet goed groeien. Om de bol visueel toch aantrekkelijk te maken, kunt u de vorm beter voor drie kwart rond knippen met een licht verloop naar de grond, zodat de bol gegarandeerd rondom groen is.
OPGAANDE STRUIKEN VOOR EEN KEGEL
Om een kegelvorm te knippen, hebt u een struikvorm nodig die aan de onderkant breed vertakt is, maar die wel een doorgroeiende top heeft. Normaal gesproken kunt u met één struik volstaan, maar mensen met weinig geduld die toch een flinke vorm willen opkweken, kunnen ook vier grotere struiken in een punt naar elkaar planten. De kegelof piramidevorm is de gemakkelijkste knipvorm om op te kweken en te knippen
VIER STRUIKEN VOOR EEN BLOK
De blokvorm is met veel geduld uit één struik op te kweken en te knippen, maar is gemakkelijker te realiseren met vier struiken die de hoekpunten van het blok vormen. Met vier struiken bij elkaar maakt u een fraai basisblok en met een veelvoud van die vier struiken een platte blokvorm. Span tijdens het snoeien een lijntje of plaats bamboestokken om de juiste hoogte aan te geven. Hiermee kunt u zo recht mogelijk snoeien.
EEN UITDAGING: DE SPIRAAL
De spiraal is een van de moeilijkste knipvormen. Meestal wordt een spiraalvormige draadconstructie gebruikt om de basisvorm aan te geven, maar ook wanneer die vorm er al in zit, zal het knippen met de grootste voorzichtigheid moeten gebeuren om de basisvorm niet te bederven. Neem regelmatig afstand van de spiraal om te bekijken of alles goed gaat.
KNIPPEN IN ETAGES
Onder een etagère verstaan we alle samengestelde knipvormen, dus een basisvorm op de grond met daarboven, op stam, dezelfde of een andere vorm. Omdat vanuit de basisvorm een tweede vorm op stam wordt geknipt, is het noodzakelijk dat zich in het midden van de vorm een doorgroeiende top bevindt, want dat wordt de basis van de bovenste knipvorm. Om een mooie etagère te maken, is veel geduld nodig.
KUNSTIGE SNOEIVORMEN (TOPIARIES)
Soms gaat de creativiteit in het snoeien zo ver, dat het kunst wordt. Uit traditionele haagplanten als beuk, Taxus en Buxus worden de meest fantastische figuren geknipt die als kunstwerken de tuin opsieren. Experts op snoeigebied kunnen zonder hulpmiddelen uit elke snoeibare struik een vorm knippen, maar met behulp van draad of gaas kan de beoogde figuur ook worden voorgevormd, zodat het geheel beter is te overzien. Met de verwezenlijking van grote figuren zijn meerdere jaren gemoeid, zeker wanneer ze worden geknipt uit traag groeiende soorten als Buxus en Taxus. Daar zit echter ook een voordeel aan: langzaam groeiende haagplanten vertakken zich veel dichter en krijgen daardoor een gladder en voller oppervlak. Bovendien hoeven ze minder vaak te worden geknipt.
CONIFEREN
Coniferen die als fantasievorm zijn gekweekt, moeten ook worden gesnoeid om de vorm te behouden. Bij het knippen worden slechts de uiteinden van de twijgen weggeknipt. Er mag nooit meer dan zo'n 5 cm worden weggesnoeid.
Het snoeien van coniferen mag niet op zonnige dagen gebeuren, anders verbranden de planten door de zon.
