Het is op een oor na gevild zegt men wanneer een zaak op een kleinigheid na als afgehandeld kan worden beschouwd. Deze zegswijze is ontleend aan het boerenbedrijf, waar bij het slachten de huid van de dieren veelal slechts tot aan de oren verwijderd wordt; een variant luidt dan ook: het varken is op een oor na gevild.
Hetzelfde beeld van een dier dat gevild wordt spreekt uit de zegswijze: iemand het vel over de oren halen, die betekent: in financieel opzicht het uiterste van iemand eisen. Deze uitdrukking verwijst naar de stroperij: gevangen hazen en konijnen wordt het vel letterlijk over de oren getrokken. (Jagerswoordenboek, Schiedam 1947, blz. 468) Niet van het dierlijk, maar van het menselijk oor is sprake in de uitdrukking: iets in zijn oren knopen (iets goed onthouden, iets niet vergeten), die een komische trait d’union vormt tussen de functie van het oor als gehoororgaan en de gewoonte ter herinnering aan iets een knoop in een zakdoek te leggen. Iemand aan zijn oren trekken heeft als overdrachtelijke betekenis: iemand met nadruk aan iets herinneren. Deze uitdrukking is voortgekomen uit een rechtsgebruik der oudheid. Wanneer in het oude Rome een getuige die door een beklaagde werd aangehaald niet vrijwillig naar voren kwam, was de beklaagde verplicht naar hem toe te gaan, hem ‘aan zijn oren te trekken’ en hem zo naar voren te geleiden. Iemand een oor aannaaien wil zeggen: iemand te kijk zetten, iemand bedriegen.
Misschien verwijst deze uitdrukking naar een wrede straf die in vroeger tijd binnen de school gebruikelijk was en waarbij de domste leerling een paar ezelsoren (de ezel geldt niet alleen als koppig, maar ook als dom!) op het hoofd werden gezet. En ten slotte: wie nog niet droog achter de oren is, geldt als eigenwijs en te jong om mee te praten. In letterlijke zin is in deze zegswijze sprake van het pasgeboren kind, waarvan in de plooien achter de oren de huid nog niet geheel is opgedroogd.
