Signalement van sprekende zegswijzen

A. Houwelink ten Cate (1977)

Gepubliceerd op 14-10-2020

een ongelikte beer

betekenis & definitie

Met een ongelikte beer bedoelen we een onhandige, grove figuur. Het letterlijk niet-gelikt-zijn van de beer wortelt in het al in de Romeinse tijd heersende geloof dat het berejong als een vormeloze homp vlees wordt geboren en door de moeder al likkend in het juiste model moet worden gebracht.

Dat het moederdier zo van haar jong een welgevormd diertje maakte, geloofde men nog in de zeventiende eeuw, getuige onderstaande regels van Adriaen Poirters (1605-1674), een geestdriftig Zuidnederlands schrijver, die ook wel de brabantse Cats werd genoemd. Poirters schreef religieuze gedichten, verhalen, dichtstukjes en vermaningen, hij expliceerde spreekwoorden en wetenswaardig allerlei. Uit zijn Heyligh Hof van Keyser Theodosius zijn de volgende regels betreffende de ongelikte beer afkomstig:‘Wanneer den Beyr in ’t eerst geworpen heeft syn jongen, Soo ist een rouw stuck vleesch, in eenen klont gedrongen . . . , ten is geen beyrs fatsoen, Voor dat den beyr die leekt; de tongh die moetet doen.’