Het Franse chapeau bas! betekent simpelweg: hoed af! Omdat een man nu eenmaal in aanwezigheid van een meerdere verplicht was zijn hoed af te nemen, kon in het Nederlands de uitdrukking chapeau-bas spelen ontstaan, hetgeen wil zeggen: de rol van mindere aanvaarden, en ook: vleien, de onderdanige dienaar spelen.
De term chapeau-bas kon in vroeger tijd ook zonder meer ‘met ongedekt hoofd’ betekenen. Rond het midden van de achttiende eeuw reisde een anoniem gebleven Nederlander naar Parijs, waar hij zich verbaasde over de parapluies en parasols, waarmee de Parijzenaars zich tegen regen en zon beschermden; het straatbeeld inspireerde hem tot de volgende regels:
"t Is een Comedie om te zien als ’t reegend, hoe elk een met een Para Plu loopt. Lieden van het Hof, den Tabbaard en den Degen, deze gaan zowel als de Paruikjongens, Schoenepoetzers en Petits-maitres, chapeau-bas onder deze machines, die men van allerhande stof en koleuren heeft, ’t Is niet onvermakelijk om te zien als ze elkaar, door een of ander rijtuig gedrongen zijnde, wijken; dan is het eveneens als met de trekschuiten, die de mast voor elkaar laaten vallen en ophaaien! ’t Is geen geringe kunst om wel met dezelve om te gaan; dikwijls blijft er een tussen een koets en een huis in de loop, dan gaat men evenwel chapeau-bas door den regen.’ (Uithangteekens, deel 2, blz. 76).
