Een ultimatum is een bepaalde eis die moet worden ingewilligd. Zo niet, dan gaat men over tot actie.
Aan een ultimatum zit vaak een bepaalde datum of een tijd verbonden. Men heeft dan beperkte tijd om het ultimatum te accepteren, of te weigeren en de consequentiesUltimatums zijn in de geschiedenis van de mens met name voorgekomen in de internationale politiek. Hierbij stelden landen vaak aan de vooravond van een oorlog bepaalde eisen aan elkaar. Besloten deze landen niet in te gaan op deze eisen, dan zou men overgaan tot oorlog. Voorafgaand aan de Eerste Wereldoorlog stelden de verschillende landen en allianties allerlei eisen aan elkaar voordat men elkaar daadwerkelijk de oorlog verklaarde. Ook voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog stelden dat geallieerden allerlei eisen aan Nazi-Duitsland om de oorlog te voorkomen.
Deze eisen werden echter niet ingewilligd, waardoor de geallieerden uiteindelijk niet anders konden dan de oorlog verklaren. Ook tijdens de Koude Oorlog werden tal van ultimatums gesteld. Hoewel deze uiteindelijk niet tot een fysieke oorlog hebben geleid, was het wel een manier voor de betrokken landen om hun macht aan te tonen.
Ultimatums komen echter niet alleen voor in de internationale politiek. Ook wanneer werknemers een betere CAO willen of het niet eens zijn met het beleid van de werkgever, kan men als collectief een ultimatum stellen. De werkgever dient dan bijvoorbeeld te zorgen voor betere arbeidsomstandigheden of een hoger loon. Zo niet, dan kunnen de werknemers besluiten dat men overgaat tot een staking, met alle gevolgen van dien. Een ultimatum impliceert op deze manier altijd een soort dreiging, waarin alsmede een soort machtsvertoon ligt verscholen.
