De narcistische persoonlijkheidsstoornis (NPS) is een stoornis waarbij mensen zich verheven voelen boven anderen. Mensen met een NPS hebben een bovenmatig gevoel van eigenwaarde en kennen een slecht inlevingsvermogen.
Personen die lijden aan een narcistische persoonlijkheidsstoornis zijn voortdurend op zoek naar bewondering vanuit hun omgeving. Ze zijn van mening dat ze unieke vaardigheden bezitten en denken alleen begrepen te kunnen worden door mensen die een hoge status hebben bereikt.
Door de extreme eigenliefde heeft de patiënt het gevoel bijzondere rechten te hebben. De persoon heeft onredelijk hoge verwachtingen ten opzichte van de omgeving en toont zich in de omgang arrogant. Om de eigen doelen te verwezenlijken maakt men bovendien misbruik van anderen. Ze overdrijven hun eigen vaardigheden en beelden zich successen in op zowel het werkgebied als in de privésfeer.
Er worden twee typen narcisme onderscheiden:
• Openlijk narcisme: alhoewel de omgeving constateert dat de persoon zich verheven voelt boven anderen, komen mensen met open narcisme vrij charmant over. Pas na enige tijd ziet men in dat deze persoon weinig tot geen inlevingsvermogen kent;
• Verborgen narcisme: in tegenstelling tot het openlijk narcisme is deze vorm van narcisme moeilijker te herkennen. De persoon benadert situaties bewuster en geduldiger en daarom kan de omgeving de narcistische trekken moeilijker doorgronden. Doorgaans proberen verborgen narcisten sympathiek over te komen, maar zijn ze van binnenuit net zo zelfzuchtig als open narcisten.
Paradoxaal genoeg kampen mensen met NPS met een laag zelfbeeld. Om dat gevoel zowel te compenseren als te camoufleren, veronderstellen narcisten dat zij beter en belangrijker zijn dan hun omgeving. Deze situatie wordt ook wel aangeduid met de term ‘narcistische paradox’. Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis kunnen baat hebben bij cognitieve gedragstherapie.
