zie ook een snee in ’toor hebben
1 het zit tussen de oren,het is psychisch. Vaak gezegd m.b.t. allerlei ziektes, zoals multiple sclerose en M.E. (myalgische encephalomyelitis), waarbij dan geïmpliceerd wordt datje de ziekte in kwestie aan jezelf of aan je ‘persoonlijkheidsstructuur’ te danken hebt. De genezing moet als het ware bewerkstelligd worden in het hoofd, ‘tussen de oren’. De ziekte wordt herleid tot een verkeerde manier van denken. Als je de foutieve denkwijze aanpakt, dan pak je ook de ziekte aan, zo luidt de stelling. De ‘new age’-gezondheidsdenkers (Louise Hay, Thorwald Dethlefsen, Bernie Siegel, of, dichter bij huis, Ted Troost) gaan er namelijk van uit dat mensen zelf verantwoordelijk zijn voor hun ziekte. Zij willen met positief denken de ziekte te lijf gaan. De Nederlandse publiciste Karin Spaink trok in 1992 ten strijde tegen wat zij het kwakdenkenen de orenmaffia noemde. Vrij Nederlandvond haar boek Het strafbare lichaam‘een uitstekende repliek op de ideeën en pretenties van het psychomatisch denken’. Soms komt men de uitdr. tegen met de bet. ‘niet dom zijn’ (zie citaat Nieuwe Revu, 8/3/95)
‘Ziekte zit tussen je oren’, zo houdt een nieuwe beweging van therapeuten voor. De ‘orenmafia’ lijdt aan simplisme en eenzijdigheid. (De Volkskrant, 06/02/92).
Er zijn alternatieve geneeskundigen die beweren dat als je maar gezond leeft en denkt Aids uit kunt stellen of zelfs nooit hoeft te krijgen. Tegenwoordig wordt dit de ‘orenmafia’ genoemd: alsof ziektes bepaald worden door wat er zich tussen je oren afspeelt. (Nieuwe Revu, 29/06/92).
‘Ik heb dat gedaan omdat ik zag dat Koos een emotionele worsteling doormaakte.’ ‘Wat zit er tussen zijn oren?’ ‘Dat weet ik tot de dag van vandaag niet.’ (Vrij Nederland, 20/03/93).
Het meest recente onderzoek wijst uit dat ME vermoedelijk een ziekte van het afweersysteem is, zonder dat overigens bekend is wat daaraan ten grondslag ligt. In de VS spreekt men sedertdien van het ‘Chronic Fatigue and Immune Disfunction Syndrome’. ‘Dat mag allemaal zo zijn,’ zegt de schrijfster, ‘maar volgens de reguliere Neder-landse geneeskunde lijd ik aan iets dat niet bestaat. Het zit “tussen mijn oren”.’ (Humo, 06/05/93).
Op het podium werd iets gemompeld over ‘die machtige seksuele revolutie’, waar Johnny zelf nooit veel mee op had, waarna het oranje wortel-
tjeshaar van dichter/journalist Hans Verhagen uitdrukte dat het idee van promiscuïteit inderdaad tussen de oren zit: zijn verschijning kan alleen de alom aanwezige vrouwen op leeftijd in tijgerbroe- ken hebben opgewonden. (Elsevier, 21/08/93). Damesbladen en tv-programma’s hebben een enorme invloed gehad op de alledaagse psychologie. Erectieproblemen en kinderloosheid waren te wijten aan problemen ‘tussen de oren’. (Trouw, 11/11/94)
Vergeer moet eerst maar eens in contact met het ijs komen. Tussen de oren zit het niet goed bij de lange Drent. (Joris Zomer: Televisie. Over Peppi en Kokki en Beavis en Butt-head, 1994)
Ja, natuurlijk bestaat nu het gevaar dat men mij onderbrengt in het hokje ‘blonde hittepetitjes’, maar dat laat me dus eigenlijk volslagen koud. Ik weet dat ik wel degelijk wat tussen de oren heb zitten. (Nieuwe Revu, 08/03/95)
Zeg datje pijn in je rug hebt, en je kennissen wijten het aan stress of relatieproblemen. ‘Het zit allemaal tussen je oren.’ (HP/De Tijd, 10/03/95)
2. iemand een - aannaaien,iemand bedriegen, voor de gek houden. Ook ‘iemand last bezorgen, ergens mee opzadelen’. Volgens Tuinman (Oorsprongen uitleggingvanNederduitsche spreekwoorden,1726 en 1927) worden hier (gemaakte) ezelsoren bedoeld. Doordat men iemand tot een ezel maakt, is hij lichter te verschalken. Vroeger was de meervoudsvorm gebruikelijk: iemand oren aannaaien.
Ik zit U geen oor aan te naaien! (Gerrit Komrij: Horen, Zien en Zwijgen, 1977)
Stomme gasten, door een achterlijk kind met een klein bloesje en kromme blote benen op torenhoge naaldhakken lieten ze zich een oor aannaaien. (Helga Ruebsamen: Op Scheveningen, 1988). Sociale redzaamheid betekent in alledaagse taal: zorgen dat je je redt, zorgen dat je je geen oor laat aannaaien. (Vrij Nederland, 14/07/90)
Kuijten is onverslaanbaar: hij naait beleggers twee keer hetzelfde oor aan. (Nieuwe Revu, 08/06/91)
3. met zijn oren staan te klapperen/klepperen,zich verbazen; ongelooflijke dingen vernemen.
Vnl. soldatenslang.
4. op één - gaan,naar bed gaan. Informele uitdr. Fotograaf Frans neemt opnieuw bezit van zijn eigen auto. En Guus gaat op één oor. (Nieuwe Revu, 16/07/92)
5. pakje oren eens beet, dan trap ik je kop er tussen uit,platte verwensing.
6. zijn -tjes op de wind houden,zich van bepaalde gebeurtenissen op de hoogte houden, veel
luisteren naar wat anderen te vertellen hebben; de mening van anderen uitvorsen. In politiekringen gebruikelijk. Vgl. Engels gelijkbeduidend to keep one’s earsflapping.
Het zijn de ‘tricks of the trade’: zomaar een kroeg in om een praatje pot te maken - als politieman houd je altijd je oortjes op de wind. (Vrij Nederland, 23/12/89)
