ik denk er niet aan; geen sprake van. Gezegd wanneer men iets niet wil doen of als uitroep van ongeloof. Sinds de jaren twintig in zwang bij de schoolgaande jeugd, ondertussen echter verder verbreid.
Koning ‘Amanoellah’ van Afghanistan (1892 -1960), destijds veel in het nieuws, stond aan de wieg van deze ondertussen wel ongemeen populair geworden uitdr. Het duidelijkste bewijs van deze stelling treffen we aan in Opoe Herfst, een woordenboekje uit 1973 over het Rotterdamse taalgebruik. Daarin vinden we de schrijfwijze amme ulla, hetgeen toch doet veronderstellen dat de meeste sprekers de uitdr. als exotisch beschouwden. De overname van exotische namen en functies is in ons taalgebruik overigens niet ongewoon, denken we maar aan de snoeshaan, een verbastering van Soesoehoenan, de naam van de vorst van Soerakarta op Java. Naar verluidt zou Jasperina De Jong tijdens de voorstelling van ‘Sweet Charity’, een musical van Cy Coleman, de uitdr. bij het grote publiek bekend gemaakt hebben. De uitroep ammehoela ging daarbij gepaard met de traditionele klap op de bil, een subtiele verwijzing naar de gelijkaardige volkse uitdr. aan me reet. Stoett geeft in zij n boek van Nederlandse spreekwoorden een lijst van grappige uitroepen afkomstig uit de volkstaal. Ammehoela vinden we er niet in terug, wel de kreet jaoele en talrijke syn. aan (tegen) uw broek; een drol op je lippen; in jouw kakhuis; op je achterlap; op je (bolle) ogen; op je gat op je kop (getimmerd); op je reet; tegen uwen neus (Antwerps). Ongetwijfeld bestaan er nog andere varianten.
Reinsma 1984 vermeldt ammehoela met een vindplaats uit 1982, maar aangezien de uitdr. al veel ouder is, kunnen we ons afvragen hoe het komt dat deze uitroep vooral in de jaren tachtig een hernieuwde belangstelling genoot en pas sinds dan door de meeste woordenboeken werd gehonoreerd. Misschien heeft het iets te maken met het feit dat Afghanistan in de jaren tachtig volop in het nieuws was. In 1979 ging de vroegere Sovjet-Unie het wankele communistische bewind van dit land steunen tegen de nationalistische verzetsstrijders. Pas in 1988 trokken de sovjettroepen zich terug. In het Engelse slang kent men een gelijk-aardige uitdr. upyoursl, hetgeen zoveel wil zeggen als ‘steek het in je gat!’
Hij woont, weet ik waar helemaal, buiten de stad. Ingenieur. Aan m’n hoela. Zielepoot. (Mensje van Keulen: Van lieverlede, 1975)
In Rusland is het heerlijk! In het Arbeidersparadijs! Me hoela! (W.F. Hermans: Uit talloos veel miljoenen, 1981)
Ze is daar tempeldienares, ja me hoela, ze speelt gewoon de hoer... (Dimitri Frenkel Frank: Memoires van een lafaard, 1986)
De overheid staat op de bres voor de zwakken? Ammehoela. (Het Parool, 28/02/87)
Ammehoela met zulke flauwekul. (Opzij, juni 1987)
Hij woont, weet ik waar helemaal buiten de stad. Ingenieur. Aan m’n hoela. Zielepoot. (Haring Arie: De Sarkast, 1989)
‘Ik denk dat we vanavond eens hier eten’, opperde oom. ‘An me hoela’, reageerde Lien met een ontevreden uitdr. (Frans Pointl: De kip die over de soep vloog, 1989)
