Gepubliceerd op 08-01-2020

Sagittária | Sagittária sagittifólia: Pijlkruid

betekenis & definitie

De naam Sagittaria : pijlvormig (sagitta is pijl), is gegeven naar de vorm van het blad dat veel overeenkomst vertoont met het voorste deel van een pijl. De Romeinen kenden de plant reeds als sagitta.

De soortnaam sagittifolia beklemtoont dit nog eens, want deze beduidt pijlbladig. Behalve het veel voorkomende Pijlkruid komen ook namen voor als Pijlblad, Pijlbloem, Pilekrûd en Pijlkekrûd.Het gevorkte blad, als van een zwaluwstaart, gaf aanleiding tot de benaming Zwaluwkruid. De vorm van de bladeren heeft ook namen doen ontstaan als Ezelsoren in de Hoekse Waard, en Haasoren op Voorne en Beierland. Dodonaeus schrijft over Serpentstongen en vergelijkt het blad met de tong van adders of slangen, en in Groningen spreekt men van Adderkruid. Juister dan de Groningse volksnaam is dan ook die van Slangetong uit het nabije oostelijke Drente. In Noord-Overijsel spreekt men van Tongen zonder meer. De driehoekige, pijlvormige, diep ingesneden bladeren werden door de Groningers en Noordlimburgers met de kop met kieuwen van een snoek vergeleken, en zo ontstond Snoekeblad; de Friezen spraken van Snoekeblèd. Voor de Hoekse Waard geeft Heukels op Ploegen; deze naam is waarschijnlijk ontstaan omdat men het blad met een ouderwetse ploeg vergeleek.

In de volksgeneeskunst of in de folklore heeft de plant geen rol gespeeld. Maar op het volgende willen we wel de aandacht vestigen, zonder echter voorlopig een verklaring te kunnen geven. In de kathedraal te Reims zijn vele gebeeldhouwde planten aan te treffen. In het middenschip (westwand) vindt men een drietal figuren gebeeldhouwd, namelijk Johannes de Doper, geflankeerd door twee profeten. Boven Johannes de Doper herkent men het blad van de Waterlelie, boven die van de rechtsgeplaatste figuur eikebladeren, terwijl boven de linkse profeet de bladeren van het Pijlkruid duidelijk zijn waar te nemen.