Weerwolf - (lett.: man-wolf; „weer” = man, vgl. Lat. vir ; Fr. loup-garou ; Gr. lykanthropos) is een man, die de gedaante van een wolf kan aannemen of die eigenlijk een wolf is in menschengedaante. Het geloof, dat zoodanige verandering mogelijk is, leeft over de geheele wereld, waarbij echter naar gelang van de fauna ook andere dieren (hyena, leeuw, tijger, olifant) optreden. Het w.-geloof is een onderdeel van de algemeene voorstelling, dat een mensch allerlei gedaanten kan aannemen, een voorstelling, die in mythen, sagen en sprookjes van alle volken voorkomt (metamorfozen), vooral bij Germanen, Skyten, Kelten, Slaven en Grieken.
Speciaal toovenaars, magiërs en andere over geheimzinnige krachten beschikkende personen bezitten het vermogen zich in alle willekeurige gedaanten te kunnen vertoonen, zelfs tegelijkertijd in menschen in wolfsgedaante te kunnen optreden. Wordt dan de wolf door een pijl gewond, dan wordt diezelfde pijl uit het lichaam van dien mensch gehaald: een bewijs van hun identiteit. In de Middeleeuwen werd natuurlijk de duivel in het w.-geloof betrokken: heksen en toovenaars veranderen zich met hulp van den Satan in wolven en andere dieren, of zijn hun incarnatie. De kerkelijke inquisitie ging met scherpe middelen tegen de w. te keer, door welke maatregelen het volksgeloof aan den w. niet weinig werd versterkt. In 1573 gaf het Parlement van France-Comté zelfs een wet uit tot vervolging der w. In de 17de eeuw werd de w.-razernij hier en daar in Europa epidemisch en vonden de executies der ongelukkige slachtoffers bij honderdtallen plaats. De w. werd bij voorkeur, na gedood te zijn, verbrand — niet begraven — om te voorkomen, dat hij na zijn dood als vampyr zijn griezelig bedrijf zou voortzetten. Nu werd het verschijnsel van den w. „wetenschappelijk” behandeld en allerlei theorieën kwamen op :
1. de Satan verandert een mensch werkelijk in een wolf door hem een wolfshuid of een gordel van wolfsvel om te doen of door allerlei andere middelen;
2. het veranderen in een wolf is slechts zinsbegoocheling en heeft niet werkelijk plaats;
3. de duivel suggereert een mensch in den droom, dat hij een wolf is, en deze suggestie is zoo sterk, dat de man, wakker geworden, zich als wolf gedraagt, lijken opgraaft, kinderen rooft, enz.;
4. het is uitsluitend een bepaalde vorm van krankzinnigheid (vgl. Deut. 4 : 33), die zelfs endemisch kan optreden. Zulk een ziekte kan natuurlijk alleen daar optreden, waar het w.-geloof bestaat. Deze laatste opvatting schijnt het dichtst bij de waarheid te liggen.
Litt. : J. de Nynauld, De la lykanthropie (1599); S. Baring-Gould, The book of were-wolves (1865); W. Hertz, Der Werwolf (1862) ; R. Leubuscher, Ueber die Werwölfe' und Tierverwandlungen im Mittelalter (1850).
