Spectrum - Wanneer het licht van een of andere lichtbron door een prisma van glas of een andere doorzichtige stof valt, worden de verschillende lichtstralen, afhankelijk van de golflengte, verschillend gebroken, het licht ondergaat een dispersie. Dientengevolge is de richting der uittredende lichtstralen verschillend, ze vormen een s., waarbij in het algemeen de roode stralen het minst, de violette het sterkst gebroken worden. Teneinde dit verschijnsel zoo zuiver mogelijk te verkrijgen, moet de lichtbron zeer smal zijn en moeten de lichtstralen het prisma evenwijdig doorloopen. Daartoe wordt gebruik gemaakt van een zeer smalle spleet, die in het brandpunt eener lens is geplaatst.
Dit beginsel wordt toegepast bij den spectroscoop. Op die wijze wordt bereikt dat op een bepaalde plaats in het gevormde s. slechts lichtstralen vallen, afkomstig van een eng begrensd gebied van golflengten. Des te breeder de spleet is, des te grooter dit gebied van golflengten, en des te onzuiverder het s.
Het s. van een lichtbron wordt een emissiespectrum genoemd. Zijn in een dergelijk s. binnen een zeker spectraalgebied alle golflengten met een zekere intensiteit vertegenwoordigd, dan wordt het s. continu genoemd. Voorbeelden hiervan zijn het s. van booglicht, dat van een gloeienden draad, enz. Bij een andere categorie van s. bestaat het s. slechts uit een aantal lichte lijnen van verschillende golflengten. Een dergelijk s. wordt een lijnenspectrum genoemd. Hiertoe behooren de s. van gloeiende of electrisch doorstroomde gassen, b.v. het s. van een natriumvlam of van kwiklicht.
Voorts kan het licht eener lichtbron, die op zichzelf een continu s. geeft, door een stof vallen, die bepaalde spectraalgebieden absorbeert ; wordt dat licht daarna spectroscopisch onderzocht, dan verkrijgt men het absorptiespectrum der absorbeerende stof. Op deze wijze kan b.v. de absorptie van de oplossing eener kleurstof onderzocht worden. Een absorptiespectrum kan bestaan uit absorptielijnen of uit absorptiebanden. Het eerste is in den regel met absorbeerende gassen het geval, het zonnespectrum is er een voorbeeld van, doordat het witte licht der photospheer geabsorbeerd wordt in de chromospheer. Bij de meeste niet-gasvormige stoffen vertoont het absorptiespectrum banden. (Zie SPECTRAALLIJN, SPECTRAALBAND). — Behalve door breking kan een s. verkregen worden door buigingsen interferentieverschijnselen.
Ook bij andere golfstralingen dan het zichtbare licht wordt van s., zoowel emissieals absorptiespectra, gesproken. Zoo b.v. bij de verschillende soorten electromagnetische trillingen, bij geluidstrillingen, enz. De Röntgenspectra geven in den laatsten tijd tot zeer vele onderzoekingen aanleiding. De door Röntgenbuizen uitgezonden straling heeft voor een deel (de grootere golflengten) een continu s., terwijl bovendien een lijnenspectrum (de karakteristieke straling van de antikathode) onder bepaalde omstandigheden aanwezig is.
