Soerakarta - 1) Residentie van Midden-Java, tusschen Sëmarang, Madioen, den Indischen Oceaan, Djokjakarta (waarmee het de z.g.n. Vorstenlanden vormt) en Këdoe, 6217 K.M.2 groot, telde 1917 bijna 2.061.000 inw., w.o. 3919 Europ. en bijna 14.000 Vr. Oosterl. De res. is in het middenvlak, de Solo-vlakte, waardoor de voornaamste rivier van het gewest stroomt, de Solo-rivier of Bëngawan (Jav. = groote rivier), die op de grens met Madioen ontspringt; de tweede aanzienlijke rivier is de Kali Sèrang, die van de helling van den Mërbaboe komt. Een groot aantal Europ. ondernemingen vindt men in deze res. zoowel voor laaglandcultures in de vlakte als op de hellingen der bergen (Lawoe, Mërbaboe, Zuidergebergte).
Omtrent de wijze van verkrijging van grond, zie LANDVERHUUR IN DE VORSTENLANDEN. De res. is administratief verdeeld in de afd. S., Klatèn, Bojolali en Sragèn; zij bestaat voor de helft uit gebied van den Soesoehoenan, voor de andere helft uit dat van Prins Mangkoe Nëgara; over en weer hebben zij enclaves in elkaars gebied; de vroegere enclaves van den Soesoehoenan (den zelfbesturenden vorst van Soerakarta) in Sëmarang zijn in het begin dezer eeuw door het Gouv. afgekocht; de grootste was Séla. (Zie ook VORSTENLANDEN). De Raden Adipati, de Rijksbestuurder, benoemd door het Gouv. en gedeeltelijk door ’t Gouv., gedeeltelijk door den Soesoehoenan bezoldigd, staat aan ’t hoofd van het Jav. bestuur in de Soesoohoenan’s landen.
2) Grootste afd. der onder 1) genoemde res., bevat een deel der Solo-vlakte, de hellingen van den Lawoe en het Zuidergebergte, en de vlakte van Watoerëtna, ± 160 M. boven zee gelegen.
3) S. of Solo, (Jav. Sala), hoofdstad van de residentie S., rechts aan de Solorivier, aan verschillende spoorwegen, telde uit. 1917: ± 30.000 inw., w.o. 2000 Europ. en ± 8000 Vr. Oosterl. Een vijfde deel der stad behoort tot ’t gebied van Mangkoe Nëgara, de rest tot dat van den Soesoehoenan. De kraton (verblijf van den Soesoehoenan), die een groot deel van de stad inneemt, uit een door een muur omgeven complex van gebouwen bestaat en ongeveer 10.000 bewoners telt; verder een residentiehuis, fort Vastenburg (1779 gebouwd), fraaie Europeesche wijk. S. is bekend om zijn kunstindustrie (goudsmeewerk, lederwaren, Solo’sche kleedjes, batiknijverheid in de wijk Lawéjan, enz.
