Proceskosten. - Volgens art. 56 Rv. wordt degene, die bij vonnis in het ongelijk wordt gesteld tevens in de kosten veroordeeld. Echter zullen de kosten geheel of ten deele gecompenseerd mogen worden tusschen echtgenooten, bloedverwanten in de rechte linie, broeders en zusters of aangehuwden in denzelfden graad en ook indien partijen over en weder op eenige punten in het ongelijk zijn gesteld. Ook zal de rechter de kosten, die noodeloos werden aangewend of veroorzaakt, kunnen laten voor rekening der partij, die ze aanwendde of veroorzaakte (zie ook artt. 89 en 115 Rv.; vergel. ook artt. 96, 133 en 168 Rv.). — Bij provisioneele, praeparatore en interlocutore vonnissen kan de uitspraak over de kosten tot het eindvonnis worden aangehouden (z.g.n. reserve van kosten). — Het bedrag der kosten, waarin de verliezende partij wordt verwezen, wordt voor zooveel die kosten vóór de uitspraak en niet door haar zelve zijn gemaakt, bij het vonnis bepaald. — In zaken, waarin de wet de verrichtingen van advocaten of procureurs vereischt of toelaat, worden onmiddellijk na het voldingen of bepleiten der zaak of na het nemen der conclusie door het O. M., door de procureurs, en in cassatie door de advocaten, de rekeningen der kosten aan den rechter overgelegd. Bij gebreke daarvan geschiedt de bepaling van het bedrag der kosten uitsluitend volgens de begrooting des rechters. — Van de kosten der tegenpartij kunnen door den rechter alleen ten laste der in het ongelijk gestelde partij worden gebracht de salarissen en verschotten van den procureur van de eerste.
Werd haar zaak mede door een advocaat behandeld, dan wordt ook diens salaris onder de kosten opgenomen, met dien verstande echter, dat wegens het behandelen der zaak door een advocaat, aan de in het ongelijk gestelde partij nimmer meer kosten in rekening kunnen worden gebracht dan indien alleen een proc. met de behandeling der zaak ware belast geweest (art. 57 Rv.). Meerdere kosten, veroorzaakt door het optreden van een advocaat van elders, mogen in geen geval ten laste! der wederpartij worden gebracht (art. 4 § 4 Regl. III). De door den rechter vastgestelde, door de wederpartij te betalen kosten, worden veelal als gelikwideerde kosten aangeduid. De in de kosten veroordeelde partij heeft echter aan haar wederpartij ook nog te vergoeden de z.g.n. nakosten, waartoe behooren de kosten der uitspraak zelve, van eventueele beteekening van het vonnis, executie, enz. Kunnen partijen het over het bedrag daarvan niet eens worden, zoo moeten artt. 612—614 Rv. worden toegepast (art. 615 Rv.). — Behalve de aan de verliezende partij in rekening te brengen gelikwideerde kosten en nakosten, moeten alle andere kosten door de partij, die ze maakte, zelf worden gedragen. Zoo zal in den regel ook de winnende partij niet vrij van kosten blijven, daar haar veelal door haar advocaat een hooger honorarium in rekening zal worden gebracht dan de rechter ten laste der verliezende partij pleegt te brengen. In elk geval komen de proceskosten tot aan het vonnis voorloopig ten laste der partij, die ze maakt; zij zal veelal moeten beginnen met het storten van een voorschot ter bestrijding van uitgaven bij haar procureur (art. 48 Tarief v. Justitiekosten en salarissen in burgerl. zaken ; krachtens de wet van 6 Juli 1910, Stb. 182, kan van dezen weder een voorschot worden gevraagd door den griffier). — Zie voor het geval iemand niet in staat is proceskosten te dragen GRATIS-ADMISSIE. — Zie ook PROCESSTUKKEN.
