Oceanië, samenvattende naam voor de eilanden in den Stillen Oceaan, wellicht over de 2000, verdeeld in drie hoofdgroepen: Melanesië, Micronesië en Polynesië; de eerste groep, „de eilanden der zwarten”, ontleent haar naam aan de bewoners, de 2e en 3e daarentegen, „de kleine eilanden” en „de vele eilanden”, hebben aan de bewoners de namen Micronesiërs en Polynesiërs geschonken. De voornaamste onderdeelen dier hoofdgroepen zijn: Melanesië: de Bismarck-archipel, de Salomons-eil., de Santa-Cruz-eil., Nieuw-Caledonië, de Nieuwe Hebriden en Fidzji; Micronesië: de Palau-eil, de Marianen, de Carolinen, de Marshall-eil., de Gilbert- of Kingsmill-eil.; Polynesië: de Ellice-eil., Samoa, de Tonga-eil., Nieuw-Zeeland, de Cook-eil., de Gezelschaps-eil., de Paoemotoe-Archipel, de Markiezen-eil. en Hawaiï of de Sandwich-eil. De landoppervlakte, zonder Nieuw-Zeeland, wordt geschat op ± 70.000 vierk. Eng. mijl, de bevolking op bijna één millioen.
De Westersche mogendheden, onder wie de verschillende eil. staan, zijn: Engeland (de meeste eil.), Frankrijk (N.-Caledonië, de Loyalty-eil., de Gezelschaps- en de Paoemotoe-eil., de Markiezen- en de Toeboeai-eil.) en de Vereenigde Staten (Goeam, de Sandwich-eil. en de O.-lijke der Samoa-eil); de vroegere Duitsche koloniën zijn thans als volgt verdeeld: onder Japan staan: Yap, de Palaoe-, de Marshall-eil., de Carolinen en de Ladronen; Samoa is ingedeeld bij N.-Zeeland, Kaiser-Wilhelmsland (N.-Guinea), de Bismarck-arch. en de Salomons-eil. bij Australië. In het algemeen kunnen de eilanden verdeeld worden in vulkanische en koraaleilanden. Verschillende nog werkende vulkanen worden aangetroffen, zooals de beroemde Kilauéa op Hawaiï. Meestal zijn de koraaleilanden atollen, vaak vervallen tot eenige kleine eilandjes, terwijl de ringvorm nog wel bewaard is gebleven met de lagune in het midden. De Carolinen, de Marshall-, Gilbert- en Gezelschapseilanden, de Tongagroep (gedeeltelijk) en Samoa zijn de voornaamste koraaleilanden. Ten aanzien van de flora dient onderscheid gemaakt te worden tusschen de vulkanische en de koraal-eilanden. Deze laatste hebben veelvuldig van droogte te lijden, de bodem is zandig en onvruchtbaar en levert den bewoners niet of nauwelijks het hoognoodige; een groot verschil met de vruchtbare vulkanische eilanden, waar bijna geen plekje onbegroeid is en die tal van voedingsmiddelen uit het plantenrijk aan de bewoners leveren: taro, pisang, broodboom, kokospalmen; de voornaamste aanplant der Inlanders is die van den Yamswortel. Ook bloemgewassen komen veelvuldig voor, terwijl men als ingevoerde vruchtboomen aantreft: pisang, sinaasappelen, mangga, enz.
De kokospalm vormt met den Pandanus en de Mangrove de meest karakteristieke boomflora; de copra is een voornaam uitvoerartikel. De Tongagroep (gedeeltelijk), de Nieuwe Hebriden, de Salomons-eil., de Marianen, bijna geheel Melanesië en Hawaï zijn vulkanisch. — De fauna is buitengewoon arm aan zoogdieren, wier voornaamste vertegenwoordigers ratten en vleermuizen zijn. Vogels zijn rijker vertegenwoordigd, vooral duivensoorten. Opvallend rijk is de marinefauna; in het bijzonder heeft men overvloedig visch in de lagunen, een belangrijke bron van voedsel voor de Inlanders. — De ontdekkingsgeschiedenis van de tallooze, zoo verspreid liggende eilanden loopt over een groote tijdsruimte. Toen Magalhaes zijn beroemde reis maakte, deed hij de Marianen aan, de eerste maal dat een Europeaan in aanraking kwam met bewoners der Stille Zuidzee (1521). Behalve dat de Engelschen en Nederlanders in deze periode concurrentie-tochten tegen Spanjaarden en Portugeezen ondernamen, prikkelde de theorie van het bestaan van een groot Zuidelijk continent koene zeevaarders tot het doen van ontdekkingsreizen. De Quiros en later de Torres ontdekten in het begin der 17e eeuw verschillende eilanden. Daarna waren het de Hollanders Schouten en Lemaire, die, trachtend het continent te vinden, verschillende eilanden aandeden of ontdekten, o. a. de Admiraliteitseilanden en Nieuw-Ierland (1616 ontdekt door Schouten).
Abel Tasman ontdekte van Diemensland (Tasmanië), de W.-kust van N.-Zeeland, de Fidzji-eilanden en de Tonga-eilanden (1642—1643); Roggeveen in 1722 Samoa. Sedert verflauwde de belangstelling, totdat in het laatst der 18e eeuw de ontdekkingen van kap. J. Cook een aantal nieuwe eilanden bekend maakten (de Sandwich-eil. 1798, de Cook-eil. 1774) en de bekendheid met de overige vergrootte. In de laatste jaren zijn, vooral sedert HawaiïAmerikaansch is geworden, en de aandacht van Japan meer op de eilanden van den Stillen Oceaan is gevallen, deze vóór een eeuw nog zoo betrekkelijk onbekende eilanden, in het centrum van den belangenstrijd der groote mogendheden getrokken. Zie verder MELANESIË, MICRONESIË, POLYNESISCHE VOLKEN EN TALEN, MAORI, NIEUW-ZEELAND en andere ramen van eilanden of groepen. Litt.: o. a. Ellis, Polynesian Researches; Joachim Graf Pfeil, Studiën aus der Südsee; Colquhoun, The mastery of the Pacific; H. Mager, Le Monde Polynésien.
