Natuurvolken. - Met n. bedoelt men de kultuurarme volksstammen, in tegenstelling met de oude en jonge volken of halfkultuurvolken. Het geestesleven der n. is uiterst moeilijk te benaderen. Volgens sommigen leven zij in een geheel andere gedachtenklimaat dan wij, waardoor ook hun logica een geheel andere is dan de onze. Zij nemen anders waar en drukken zich anders uit.
Hun wijze van waarnemen kunnen wij noemen: 1) emotioneel, en 2) komplex. Met het emotioneele wordt bedoeld, dat de waarneming der buitenwereld bij den natuurmensch veel meer emoties, aandoeningen en gevoelens dan wel gedachten wekt. Hun voorstellingswereld wordt dus meer uit het gevoel dan uit het verstand geboren. De onmiddellijke indruk zet zich vast, en wordt niet logisch geanalyseerd, noch kritisch onderzocht. Daardoor komt het, dat b.v. visioenen en droomen voor even werkelijk worden gehouden als het gewone gebeuren, en dat de natuurmensch meent op twee plaatsen tegelijk aanwezig te kunnen zijn (in den droom b.v.), enz. Hiermede hangt het tweede samen: het komplexe hunner waarnemingen nemen de verschijnselen, zooals ze zich (te zamen) voordoen: wat tegelijk gebeurt, al heeft het niets met elkaar te maken, wordt als bijeenbehoorend gevoeld; het verschieten van een ster en een ongeluk, als die tegelijk plaats hebben, dan voelt de natuurmensch verband.
Ook het op elkaar gelijkende heeft voor hun bewustzijn verwantschap: een kromme stok is gevaarlijk, want hij lijkt op een slang, enz. De onmiddellijke indruk overheerscht. Daardoor komt het ook, dat de natuurmensch al wat zich in de natuur beweegt, voor levend houdt, en het een wil toeschrijft (zie ANIMISME). Op dezen bodem bloeit natuurlijk een rijke mythologie, op deze wijze: de zon is een jager, want bij haar verschijnen gaan de sterren op de vlucht; de maan is een boot, die langs den hemel vaart, enz. Een mooi boek over deze emotioneele en komplexe mentaliteit der n. is: L. Lévy-Bruhl, Les fonctions mentales dans les sociétés inférieures (1912).
