Oosthoek encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 13-12-2018

Doode hand

betekenis & definitie

Doode hand - (Fr. „main morte”). Men spreekt van bezit in de d. h. in tegenstelling met dat van particulieren, in het bijzonder ter aanduiding van het bezit van onroerende goederen door kerken, kloosters, instellingen van weldadigheid, enz. Dit bezit gaat uiteraard veel minder dan particulier eigendom in andere handen over en heeft door den vrijwel onbeperkten bestaansduur der genoemde instellingen neiging zich steeds uit te breiden. Het bezit in de doode hand kan daardoor een economisch kwaad worden, daar het soms plaatselijk vrijwel iedere verkrijging van grond door particulieren uitsluit.

Door verhuring wordt dit kwaad niet steeds ten volle tenietgedaan. Vandaar dat de overheid meermalen in verschillende landen heeft ingegrepen, ten einde het bezit in de doode hand door verbodsbepalingen te beperken. Zelfs werd het soms weder aan de doode hand onttrokken (zie SECULARISATIE), hoewel hierbij veelal tevens hebzucht van den kant van den staat aanwezig was. — Hier te lande bestaan, tegenwoordig althans, geenerlei beperkende bepalingen, behalve die van artt. 947 en 1717 B. W., volgens welke voor de aanneming van makingen bij uiterste wilsbeschikking ten behoeve van openbare instellingen, godsdienstige gestichten, kerken of armeninrichtingen en van schenkingen aan openbare en godsdienstige gestichten eene machtiging der Konings vereischt is. — Blijkens de opgaven der statistiek neemt het bezit in de doode hand hier te lande niet onbelangrijk toe. In de laatste 15 jaren (1900—1914) werd door instellingen van de doode hand, andere dan den staat en het kroondomein, meer verkregen, dan door haar vervreemd werd, onroerend goed ter waarde van ƒ 93.495.285. — Het bezit in de doode hand is bevoorrecht boven ander bezit, doordat het niet aan overerving onderhevig is en er dus nimmer successierecht van wordt betaald. Vandaar dat meermalen is voorgesteld het aan eene bijzondere belasting te onderwerpen, hetgeen in sommige landen ook het geval is. Vergel. de Eng. Corporation duty.