Conscriptie (van het Lat. conscriptio = opschrijving), noemt men de instelling van gedwongen deelneming aan den krijgsdienst. Kende men de c. onder bepaalde vormen reeds bij de Grieken en Romeinen en ook in de Middeleeuwen, de eigenlijke c., waarbij alle burgers tot den krijgsdienst verplicht waren, werd eerst ingevoerd tijdens het Directoire in Frankrijk. In ons land bestaat de c. sinds het keizerlijk decreet van 18 Oct. 1810, uitgevaardigd na de inlijving van ons land bij Frankrijk door Napoleon I. Na het herstel van onze onafhankelijkheid in 1814 bleef het beginsel van den verplichten krijgsdienst in de grondwetten gehandhaafd (art. 121 van de grondwet van 1814, art. 203 van de grondwet van 1815), hoewel men den naam c., die tijdens de Fransche overheersching voor het volk een gehaten klank gekregen had, vermeed.
Tegenwoordig bestaat de c. in alle landen van Europa en in verscheidene landen daarbuiten. Ook in Engeland, waar men tot nu toe de c. niet kende, werd zij onder den drang van den wereldoorlog 1914 vlgg. ingevoerd; 24 Jan. 1916 werd de wet op de c. in derde lezing door het Lagerhuis aangenomen.
