Compromis, in het algemeen overeenstemming over eenig punt van geschil bijv. tusschen de eischen van het geweten en de belangen van het leven, beginselen en praktijk, verm. en werkelijkheid. Het leven kan niet zonder c., maar het is verloren als het niets anders is dan c. Men spreekt van een compromis tusschen staatk. partijen, wanneer zij omtrent eenig punt, dat haar tot dusverre verdeeld hield, tot overeenstemming komen. — In het bijzonder: In het procesrecht (zoo privaatals volkenrechtelijk) de overeenkomst, waarbij partijen een geschil aan de uitspraak van scheidsmannen onderwerpen (zie ARBITRAGE en SCHEIDSMANNEN). Volgens ons Wetb. van Burgerl. Rechtsvordering kan ieder geschillen omtrent rechten, waarover hij de vrije beschikking heeft, aan de uitspraak van scheidsmannen onderwerpen (art. 620).
Men kan echter, op straffe van nietigheid, geen c. aangaan ter zake van giften en legaten tot levensonderhoud, huisvesting of kleeding, van scheidingen tusschen echtgenooten, hetzij uit den echt, hetzij van tafel en bed, hetzij van goederen, van geschilpunten, die den staat van een persoon aangaan, noch van eenige andere geschillen, waarover de wet geene dadingen toelaat (art. 621). De acte van c. moet in geschrifte worden gesteld en door de partijen onderteekend. Zij zal bevatten de onderwerpen van geschil en de voornamen, namen en woonplaats van de partijen, mitsgaders de namen en de woonplaats van den scheidsman of der scheidsmannen, welke steeds in oneffen getal moeten zijn (art. 623). Het c. zal den termijn bepalen, binnen welken de zaak, aan de scheidsmannen onderworpen, zal moeten beslist zijn; en bijaldien zulks niet bepaald is, zal de last aan de scheidsmannen opgedragen, zes maanden voortduren, te rekenen van den dag, dat zij hunne benoeming hebben aangenomen. Gedurende dien termijn kunnen de scheidsmannen niet herroepen worden dan met eenstemmig overleg van partijen (art. 625). — Van het c. moet wel worden onderscheiden het zgn. pactum de compromittendo, d. i. de overeenkomst, waarbij partijen zich verbinden, geschillen, welke in het vervolg tusschen hen mochten opkomen, aan de uitspraak van scheidsmannen te onderwerpen (art. 620). Indien, in dit geval, partijen, bij het ontstaan van het geschil niet onderling kunnen overeenkomen over de keus der scheidsmannen, zullen dezen door den rechter worden benoemd (art. 624). Zie ARBITRAGE, ARBITERS. Zie ook VERBOND DER EDELEN.
