Oosthoek encyclopedie

Oosthoek's Uitgevers Mij. N.V (1916-1925)

Gepubliceerd op 17-01-2019

Acton

betekenis & definitie

Acton - (Sir John Francis Edward), staats- en krijgsman, geb. 1736 te Besançon, zoon van een Engelsch geneesheer, overl. 12 Aug. 1811 te Palermo. Na achtereenvolgens bij de Fransche, Toscaansche en Napolitaansche marine te hebben gediend, werd hij 1785 in Napels eerste minister onder koning Ferdinand IV, hetgeen hij dankte aan de bemoeiingen van koningin Carolina Maria, wier gunsteling hij was. Bezield met een diepen haat tegen Frankrijk werd hij in zijn hooge positie het werktuig van Engeland tegen eerstgenoemd land. De door Acton gevolgde politiek van legeruitbreiding, en het in dienst nemen van buitenl. officieren met voorbijgaan van ingeborenen leidden in 1798 tot een opstand: Acton en het koninklijk gezin namen de wijk naar Palermo.

In Juni 1799 keerde de vorst naar zijn gebied terug en herstelde zijn eersten minister in al diens waardigheden, waarop, onder den invloed van diens wraakzucht, een waar schrikbewind aanving. In 1804 werd hij op Frankrijks aandrang ontslagen, keerde echter weldra terug, totdat hij in 1806 bij de komst der Franschen in Napels andermaal de vorstelijke familie op haar vlucht naar Sicilië vergezelde. Den adellijken titel had hij door erfenis in 1791 gekregen.

Zijn oudste zoon, sir Ferdinand Richard Edward, geb. 1801, overl. 1860, voegde 1833 den familienaam Dalberg (van zijn schoonvader), vóór den zijnen. Zijn zoon John Emerich Edward Dalberg Acton, 10 Jan. 1834 te Napels geb., overl. 1901, ging, na zijn studiën te München onder Döllinger te hebben voltooid naar Engeland, waar hij weldra zitting kreeg, eerst in het Lagerhuis (1865) en vervolgens in het Hoogerhuis; in 1869 werd hij tot lord van Aldenham verheven, en ging in datzelfde jaar naar Rome, waar hij gedurende het Vatikaansche Concilie verbleef en zich als tegenstander van het dogma der pauselijke onfeilbaarheid deed kennen; in 1895 werd hij professor in de nieuwere geschiedenis te Cambridge. Hij schreef: Lectures on the study of History at Cambridge (1895); Letters to Mary Gladstone (1904). Hij ontwierp het plan tot de uitgaven der Cambridge Modern History (1902— 1912. 14 dln.).

< >