Napels, - volkrijkste stad van Italië, 710.000 inw., haven voor de Campania felice (gelukkige vlakte), die haar buitengewone vruchtbaarheid dankt aan de aschregens der naburige vulkanen en vooral aan het heerlijke klimaat. N. heeft in Jan. nog gemiddeld 9.6° C.; Juli heeft 25,4°. Voor een Middell.-Zeeklimaat valt er veel regen: 816 m.M., dus zelfs meer dan bij ons, doch in piasbuien. De omgeving van N. is dicht bevolkt en maakt de stad tot de eerste haven van M.-Italië en zelfs de eerste van geheel Italië voor het personenvervoer (landverhuizing der arme, onontwikkelde bevolking van Z.-Italië).
In handel overtreft Genua het. Ned. consulaat. Als voorsteden liggen langs de golf: Pozzuoli, Portici, Resina, Torre del Greco, Torre Annunziata, Castellammare di Stabia en Sorrento, in geschiedenis en kunst welbekend. Indrukwekkend koninklijk paleis, op de sterke hellingen ook tal van torens en sterkten, nu meestal van weinig strategisch belang, maar die oudtijds zoowel aanvallen van uit zee keerden, als de onrustige bevolking der vlakte in toom moesten houden. De stad zelf is niet geheel in overeenstemming met de schitterende ligging (Vesuvius, Flegreesche velden, eilanden Ischia en Capri). Gelukkig heeft men onder de oude wijken met nauwe straten, waar een bij den dag levende bevolking dicht opeen slecht gehuisvest was, een heilzame opruiming gehouden on is voor de gezondheid veel gedaan. N. bezit talrijke monumentale kerken en gebouwen waarvan te noemen: de Dom (St. Januarius) 13e/14e eeuw, de 5 Middeleeuwsche burchten aan de zee (bovengenoemd), het koninklijk paleis 17e eeuw, rijk aan kunstwerken. —Onder de inrichtingen van wetenschap en kunst munten uit de Universiteit (de meestbezochte in Italië), het Nationale Museum, beroemd door al het in Pompei en Herculanum opgegravene, de Nationale Bibliotheek en het Internationale Zoölogische station met aquarium. — Geschiedenis.
In de 8e eeuw v. C. werd door bewoners van de stad Cumae, op de plaats van het tegenwoordige Napels, een nederzetting gesticht, welke genoemd werd Parthenope, in de buurt waarvan zich later een tweede nederzetting vormde, Neapolis geheeten. In 326 v. C. werden deze beide nederzettingen, die samengesmolten waren tot de stad Neapolis, door de Rom. veroverd. Tot in den Rom. keizertijd behield de stad haar Grieksch karakter. Tijdens den 2enPunischen oorlog hield N. de zijde van Rome. Zwaar leed de stad in de 6e eeuw, tijdens den oorlog tusschen Goten en O.-Romeinen, die zich hier wisten te handhaven, ook nadat de Langobarden zich van een groot deel van Italië hadden meester gemaakt, ’t Werd de zetel van een bisschop-hertog. In 1130 moest N. zich overgeven aan Roger van Sicilië, waarna ’t deel uitmaakte van ’t Kon. Napels, waarvan ■t echter eerst de hoofdstad werd tijdens de regeering van Karei I (1265—1280) (zie KONINKRIJK DER BEIDE SICILIËN, Geschiedenis).
