teerling

betekenis & definitie

dobbelsteen

uitspraak
[teer-ling]

citaat
“Deze ervaren kunstenaars en buurtbewoners (...) zijn bezig aan een last-minute-verzet tegen de komst van een Holocaustmonument. Hoewel de teerling al is geworpen, en de gemeenteraad en het Auschwitz Comité reeds overeen zijn gekomen dat er een stenen kolos langs de Weesperstraat zal verrijzen, is het alternatief van Schouten en Theuws misschien veel beter.”
Bron: Mag een Holocaustmonument bescheiden zijn? (Auke Kok, NRC Handelsblad, 2 december 2017)

woordfeit
Het woord teerling (‘dobbelsteen’) komt vrijwel alleen nog voor in de uitdrukking de teerling is geworpen. Daarmee wordt bedoeld dat er een belangrijk besluit is genomen (of soms een grote gok) waar niet meer op kan worden teruggekomen, en waarvan de gevolgen maar geaccepteerd moeten worden.
De uitdrukking is een vertaling van de Latijnse uitspraak alea iacta est, die wordt toegeschreven aan Julius Caesar. Deze Romeinse heerser nam in 49 voor Christus een belangrijk besluit dat in feite neerkwam op een oorlogsverklaring aan de Romeinse staat; zie voor meer informatie de website van Onze Taal. De uitdrukking drukt zoiets uit als ‘op goed geluk dan maar, op hoop van zegen’, iets wat bij het dobbelspel ook vaak het geval is; vandaar Caesars associatie met de dobbelsteen.
Het woord teerling luidde aanvankelijk teerning of terning. Dit is afgeleid van het Franse terne ‘dobbelspel, worp met drie stenen’, dat weer gebaseerd is op het Latijnse terni ‘per drie, drie bij elkaar’. Dat woord is afgeleid van ter ‘driemaal’, dat verwant is aan tres, het Latijnse woord voor ‘drie’.