Schildklier; belangrijke endocriene klier; scheidt hormonen af met effecten op stofwisseling, groei, seksuele functies, calcium-homeostase en ontwikkeling
De schildklier (in het Engels ook gespeld als thyreoid) ligt in de hals, onder het strottenhoofd (larynx) aan de voorkant tegen de luchtpijp; hij bestaat uit twee lobben die in het midden verbonden zijn, in de vorm van een vlinder. De schildklier produceert twee vormen van het schildklierhormoon (T3 en T4) en een peptidehormoon, calcitonine. De productie van schildklierhormoon staat onder invloed van thyroïdstimulerend hormoon (thyrotropine), dat afgegeven wordt door de hypofyse onder invloed van de hypothalamus.
Thyroxine is een jodiumhoudende verbinding afgeleid van het aminozuur tyrosine. T3 (triiodothyronine) heeft drie jodium-atomen en T4 (thyroxine) heeft er vier. Vanwege de jodiumbehoefte van de schildklier is jodium een essentieel element.
Schildklierhormoon heeft twee aromatische groepen, lost slecht op in water en wordt daarom gebonden aan transporteiwitten door het bloed vervoerd. In de organen wordt T4 omgezet in T3, de actieve vorm. Het oefent zijn werking op doelwitcellen uit door binding aan de thyroïdhormoonreceptor in het cytoplasma, die daardoor gaat werken als een transcriptiefactor en verschillende genen activeert.
Alle Chordata hebben schildklierhormoon-producerend weefsel in de omgeving van de keelholte, maar de vorm is variabel. Bij de zakpijp Ciona (Urochordata) en het lancetvisje Amphioxus (Cephalochordata) ligt dit weefsel ventraal tegen de keelholte en wordt endostyl genoemd. Maar dit weefsel staat nog niet onder controle van de hypofyse; dat begon pas bij de Gnathostomata. Thyroxine zelf is veel ouder en zien we ook bij vele ongewervelde dieren, behalve bij Ecdysozoa. Waarschijnlijk werd het hormoon aanvankelijk uit het milieu betrokken en werkte het niet via de thyroïdhormoonreceptor.
