Encyclopedie van de evolutiebiologie

Prof. Nico M. van Straalen (2019)

Gepubliceerd op 02-07-2020

Prefrontale cortex

betekenis & definitie

Onderdeel van de hersenen gelegen aan de voorkant van de frontaalkwab, direct achter het voorhoofdsbeen, betrokken bij concentratie, redeneren en beslissen

De prefrontale cortex (PFC) wordt vaak gekwalificeerd als het meest kenmerkende deel van de menselijke hersenen omdat het betrokken is bij “hogere” cognitieve functies. Uit MRI-scans blijkt dat er in de PFC tijdens het redeneren twee hersenbanen actief zijn die overeenkomen met twee denkrichtingen: (1) "doorgaan met het huidige gedrag of de strategie aanpassen?" en (2) "een keuze maken uit twee of meer alternatieven".

De Duitse hersenwetenschapper Korbinian Brodmann (1868-1918) concludeerde in een klassieke monografie uit 1909 dat de PFC bij de mens selectief vergroot is ten opzichte van primaten. Maar modern neuro-anatomisch onderzoek heeft dit niet bevestigd. Het probleem is dat de homologieën tussen de hersengebieden van de diverse primatensoorten en de daarbij gebruikte nomenclatuur onduidelijk zijn. Bij een nauwkeurige analyse blijkt dat de PFC van de mens wel groter is, maar naar verhouding is meegegroeid met de cortex als geheel en keurig de allometrische relatie volgt. Er is wel een verschil met andere zoogdieren.

Wat vooral veranderd is in de evolutie van de mens is de verbinding van de PFC met de rest van het brein. Vooral de sterke connectie met het limbisch systeem wordt als typisch menselijk gezien. Dit wordt wel aangevoerd ter verklaring van de menselijke eigenschap om emoties te betrekken bij hogere cognitieve functies. Er wordt ook een parallel gelegd met het door Sigmund Freud beschreven verschijnsel “sublimatie”: het vermogen van de mens om basale driften om te buigen naar maatschappelijk geaccepteerde gedragingen. Uitingen als muziek, poëzie en creativiteit zouden zo een neurobiologische basis hebben.