Verzameling van eenvoudige stenen artefacten, aan één kant afgeslagen, voor het eerst gebruikt door Homo habilis
De cultuur is genoemd naar de Oldovai-kloof in Tanzania, waar ze voor het eerst beschreven werd door de Engelse paleontoloog Louis Leakey, in 1951. De hominine fossielen op die plaats noemde Leakey Homo habilis, de handige mens, ondanks het feit dat het hersenvolume niet voldeed aan de toenmalige norm voor het geslacht Homo. De oudste Oldowaanse stenen (2,6 miljoen jaar) zijn gevonden bij Gona (Ethiopië). Dat tijdstip markeert het begin van het Paleolithicum (oude steentijd). In de classificatie van de Engelse archeoloog Grahame Clark valt de Oldowaanse cultuur onder modus 1.
Typerend voor de Oldowaanse cultuur (ook genoemd het Oldowan) zijn kiezelstenen die aan één kant afgeslagen zijn, waardoor ze een scherpe rand hebben. Men onderscheidt hakstenen, hamerstenen en schraapstenen. Met hamerstenen werden waarschijnlijk scherven afgeslagen die gebruikt konden worden om mee te snijden. Mogelijk waren de scherven de echte werktuigen en dienden de grotere stenen slechts om ze te maken.
Men heeft geprobeerd om bonobo’s de fabricage van Odowaanse stenen te leren, maar zonder succes. Het gebruik van stenen werktuigen markeert de grote cognitieve afstand tussen mensen en mensapen.
De Oldowaanse cultuur werd na H. habilis overgenomen door Homo ergaster en verspreid over een groot deel van de wereld, tot ver in Azië (Sumatra, Flores) en Europa (Dmanisi, Georgië en Abbeville, Frankrijk).
Lange tijd is gedacht dat het Oldowan de oudste cultuur van stenen werktuigen is, maar in 2015 rapporteerden Amerikaanse onderzoekers de vondst van nog oudere artefacten (3,3 miljoen jaar oud) uit een opgraving bij Lomekwi in Kenia.
