Penisbot; verkalkte verharding in de penis die de penetratie ondersteunt
Een penisbot komt voor bij veel verschillende zoogdieren, het vaakst bij Carnivora (roofdieren), Rodentia (knaagdieren) en sommige primaten. De vorm en grootte is zeer variabel (van enkele mm tot 60 cm), wat suggereert dat het onderworpen is aan seksuele selectie. Fylogenetische analyse laat zien dat het baculum negen keer is ontstaan en tien keer verloren is gegaan gedurende de evolutie van de zoogdieren. Het is daarom de vraag of de bacula van verschillende zoogdiersoorten wel homoloog met elkaar zijn.
De voorouder van de zoogdieren had geen baculum. Het is ontstaan nadat de buideldieren afsplitsten van de andere zoogdieren. Een klein baculum is behouden gebleven bij de voorouder van de primaten, maar het is vergroot bij apen van de Oude Wereld. Bij de mensapen is het weer kleiner geworden. Het baculum van de chimpansee is niet groter dan een vingernagel. Bij de mens is het afwezig.
Bij zowel roofdieren als primaten is een groot penisbot geassocieerd met langdurige intromissie. Zulke soorten hebben een grote mate van spermacompetitie, wat optreedt als wijfjes met veel verschillende mannetjes paren. Teneinde te verzekeren dat zijn sperma de grootste kans maakt om de vrouw te bevruchten en om ander sperma te verdringen is het voor de man gunstig om de penis langdurig in de vrouw te houden, ondersteund met een bot. Omgekeerd zou dit betekenen dat voor de mens spermacompetitie niet zo belangrijk is, wat klopt met de trend naar monogame relaties die af te leiden is uit de afname van seksuele dimorfie bij de homininen.
