Hawthorne-effect - (naar de naam van een bedrijf van de Western Electric Company in Chicago), sociaal-psychologisch fenomeen, geobserveerd tijdens experimenten in de jaren twintig, waarbij de prestaties tijdens werkzaamheden verbeterd worden naarmate de werknemer meer aandacht krijgt. In het Engelse taalgebied wordt de term al sinds ca. 1958 gebruikt. Bij ons is hij veel recenter en slechts in jargonboeken terug te vinden.
Hawthorne-effect. Een begrip uit de sociale psychologie. De verbetering van prestaties van proefpersonen zijn niet het gevolg van experimentele manipulaties, maar worden veroorzaakt door de extra aandacht die aan de proefpersonen besteed wordt. Wanneer bijvoorbeeld een nieuw onderwijssysteem wordt ingevoerd, zijn de betere leerprestaties geen uitvloeisel van betere didactische methodes, maar van de extra aandacht van de onderzoekers voor de leerlingen. Korina van Petersen en Ad Bergsma: Prisma van de psychologie, 1992
Een groepje kreeg meer licht, een ander minder dan voorheen en een derde groepje moest onder gelijk gebleven condities zijn taak voortzetten. Tot verwondering van de onderzoekers schoot de productiviteit in alle groepjes omhoog. Eenzelfde resultaat werd behaald bij het variëren van werktijden en rustpauzes. In de organisatiepsychologie spreekt men sindsdien van het Hawthorne-effect - aandacht als de belangrijkste bron van prestatie- verbetering. HP/De Tijd, 05-12-97
