Romes legendarische stichter en eerste koning, zoon van Mars en Rhea Silvia, tweelingbroer van Remus. Door hun oom Amulius werd de tweeling in een mandje in de Tiber geworpen.
De rivier was juist buiten haar oevers getreden, en de mand bleef in de modder steken aan de voet van de Palatijnse heuvel (zie Palatinus) nabij het zgn. Lupercal, een grot gewijd aan Faunus Lupercus. Een wolvin zoogde de kinderen in de schaduw van een, voor het Lupercal staande, vijgeboom (de z.g. Ficus Ruminalis), waar later de herder Faustulus hen vond en opvoedde. Toen Remus eens door rovers gevangen was genomen, en voor Numitor werd gebracht, herkende deze zijn kleinzoon en maakte aan Romulus en Remus hun afkomst bekend. De inmiddels volwassen geworden tweelingbroers doodden Amulius, en stichtten een nederzetting op de Palatijnse heuvel. Er ontstond nu een twist tussen de gebroeders, over de naam die de nieuwe stad zou krijgen, waarbij Remus zijn broer hoonde, door de lage muren van de nederzetting te bespotten en eroverheen te springen. Romulus doodde tenslotte zijn broer en heerste over het jonge Rome, dat echter nog slechts een nederzetting van mannen was. Door de Sabijnse maagdenroof werd dit euvel verholpen, waarna Romulus met de Sabijnse koning Titus Tatius de regering deelde. Na de dood van de laatste was Romulus alleenheerser over de stad.
Op het einde van zijn regering werd Romes eerste koning door de god Mars ten hemel opgevoerd, en onder de naam Quirinus genoot hij voortaan goddelijke eer. Een van de oude constructies uit de 8ste-6de eeuw v. C. die men op de Palatijn heeft ontdekt, gaf men de naam: hut van Romulus. Tenslotte bevindt zich op het Forum Romanum de zgn. Lapis Niger (= zwarte steen) het oudste monument van het Forum. Volgens sommige antieke auteurs was deze plek bestemd voor het graf van Romulus. Toen deze echter ten hemel werd opgenomen heeft men de herder Faustulus daar begraven. Andere oude teksten vermelden dat inderdaad Romulus op het Forum werd begraven (Liv.1,4 e.v.; Verg. 1, 275; VI, 778, 781; VIH, 342; Ov. XIV, 772 e.v.).ICONOGRAFIE De afbeelding van de wolvin die Romulus en Remus zoogt, verschijnt het eerst op Romeins-Campaanse munten in ca. 300 v.C. Voorts ziet men de tweelingbroers op vele Romeinse monumenten: het meest bekende is de beroemde wolvin van het Capitool (wsch. Etruskisch 5de eeuw v. C.). De figuurtjes van de tweeling onder het dier, zijn echter een toevoegsel uit de 16de eeuw. Standbeelden van Romulus die o.a. het Forum Romanum te Rome en het Eumacchia-gebouw te Pompeii gesierd hebben, zijn verloren gegaan. In fresco’s is zijn afbeelding beter bewaard: in de case die Polybio te Pompeii bijv. is hij afgebeeld als triomfator, een trofee in de hand. Uit later tijd is bekend de fontein van Perugia met de figuren van Romulus en Remus door de gebroeders Pisano. Ook Rubens heeft de tweeling in zijn schilderijen vereeuwigd.
Zie Mars, Rhea Silvia, Amulius, Faunus Lupercus, Faustulus, Numitor, Sabijnse maagdenroof, Mars, Quirinus, Forum
