Mythologische Encyclopedie

Dr. A. van Anken (1961)

Gepubliceerd op 08-04-2020

NIKE

betekenis & definitie

(Gr. = overwinning), Griekse personificatie van de overwinning. Zij was een goddelijk wezen doch bezat niet veel afzonderlijke tempels of feesten, in tegenstelling met de Romeinse Victoria.

Nike komt vooral voor in gezelschap van andere goden, met name Zeus en Pallas Athene.ICONOGRAFIE Nike stelde men voor als een gevleugelde vrouwefiguur in wapperend gewaad. Vooral in de hellenistische kunst draagt zij een zegekrans of palmtak, in de Griekse vazenschilderkunst houdt zij vaak een staf in de hand. Talrijk zijn de afbeeldingen van Nike op Griekse munten, doch ook de antieke sculptuur kent vele bekende Nikai. De archaïsche Nike van Delos (1ste helft 6de eeuw v.C.) is frontaal weergegeven, terwijl de zijwaarts gerichte benen het voortbewegen suggereren; uit de Griekse bloeitijd is beroemd de Nike van Paeonius (420 v.C.), een neerzwevende figuur, waarvan het kleed door de tegenwind uitwaait. Het beeld was de bekroning van een elf meter hoge pijler, te Olympia in 425 v.C. opgericht ter herinnering aan de zege van de Messeniërs. Het beeld bevindt zich in Olympia. Uit de hellenistische tijd is beroemd de Nike van Samothrace (Louvre, Parijs). Met wijd opengespreide vleugels daalt deze Nike neer op de voorplecht van een schip, het kleed door de wind strak tegen het lichaam gedrukt. Het beeld was een soort fonteinmonument, ca. 185 v.C. te Samothrace opgericht als wijgeschenk van de inwoners van Rhodos. Een prachtige Romeinse Nike of Victoria is het bronzen beeld te Brescia: de gevleugelde figuur schrijft op een schild dat zij met de linkerhand vasthoudt.

Ook in terracotta is de Nike uitgebeeld, zowel in beeldjes als in reliëf; de tempel van Athena Nike op de Acropolis te Athene werd omsloten door een marmeren balustrade (einde 5dc eeuw v.C.). De buitenzijde hiervan was versierd met reliëfwerk, dat Nikai voorstelde bij het brengen van offers, het aanvoeren van een offerstier etc. Gehavende gedeelten van deze prachtige reliëfs bevinden zich in Athene (Acropolis museum). Het meest bekende stuk hiervan is de Nike die haar sandaal vastmaakt. Voor afbeeldingen Zie Victoria.

< >