(Gr. Aias)
1. Zoon van Oileus, koning van Locris; tijdens het beleg van Troje een der dapperste helden, slechts door Achilles in snelheid overtroffen. Bij Trojes val roofde hij Cassandra uit Athena’s heiligdom; als straf kwam hij om het leven bij een schipbreuk op de thuisreis (Verg. 1,41). Hij wordt ‘de kleine’ genoemd in tegenstelling tot de zoon van Telamon.
2. De ‘grote Aiax’, zoon van Telamon, koning van Salamis. Met Achilles was hij wel de meest uitmuntende onder de Gr. helden voor Troje. Geheel alleen hield hij de Trojanen tegen toen zij het Griekse kamp gevaarlijk dicht genaderd waren en de schepen poogden in brand te steken (Hom. Ilias XV,415 e.v.). Na de dood van Achilles maakte hij aanspraak op diens wapenrusting, doch Odysseus, met steun van Athena, betwistte hem deze en met succes. Uit ergernis hierover stortte Aiax zich in het zwaard, v. a. verviel hij tot waanzin en richtte een bloedige slachting aan onder het vee, menend dat hij met Odysseus en de Atriden te doen had. Tot bezinning gekomen pleegde hij uit schaamte en wanhoop zelfmoord (thema van Sophocles’ drama: Aias).
ICONOGRAFIE Aiax ziet men voornamelijk afgebeeld op Griekse vazen bijv. het lijk van Achilles dragend (Françoiskrater ca. 570 v.C. te Florence), of strijdend om Achilles’ lijk (amphora ca. 550 v. C.). Zijn duel met Hector is geschilderd door Douris op een schaal (ca. 490 v.C.) te Parijs en Execias beeldt hem af dobbelend met Achilles (amphora ca. 535 v. C.) in het Vatic. museum.
Zie Oileus, Cassandra, Telamon, Achilles, Odysseus, Athena, Atriden
