Monumenten in Nederland: Zuid-Holland

Ronald Stenvert, Chris Kolman, Saskia van Ginkel-Meester, Elisabeth Stades-Vischer, Sabine Broekhoven en Ronald Rommes (2004)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Woonhuizen in Gorinchem

betekenis & definitie

Woonhuizen. De bebouwing van Gorinchem kenmerkt zich door (veelal niet onderkelderde) diepe huizen, die vaak later zijn verhoogd.

Soms zijn twee of drie buurpanden samengevoegd achter een nieuwe gevel en vaak gaan oude kappen, balklagen of houtskeletten schuil achter jongere gevels.Zo heeft het huis In de Gulde Capel (Gasthuisstraat 36) een houtskelet met een verdieping (circa 1525) die bij de zijgevel overkraagt op doorstekende balken met consoles. Het drielaagse hoekhuis 't Coemt al van God (Burgstraat 30) heeft een rijk versierde trapgevel in vroege renaissance-stijl. De derde bouwlaag is voorzien van ionische pilasters met cartouches op de schachten en daartussen een ionische herme. De vensters hebben frontons met gebeeldhouwde kopjes en in de geveltop zijn medaillons met portretkoppen te zien.

De cartouches met de huisnaam en het jaartal ‘1563’ zijn uitgevoerd in vroeg-maniëristische stijl. Inwendig heeft het pand een volledig houtskelet en kapconstructie uit die tijd. Bij een ingrijpende restauratie in 1937-'41, onder leiding van B. van Bilderbeek, heeft men de kruisvensters op de verdieping gereconstrueerd, een nieuwe pui aangebracht en veel van het beeldhouwwerk vervangen door kopieën in kunststeen. Het pand is nader gerestaureerd in 1995. Vergelijkbaar van opbouw is het hoekpand Dit is in Bethlehem (Gasthuisstraat 25) uit 1566, dat is voorzien van een vroeg-maniëristische band- en rolwerkgevel met bekronend fronton. Het kruisvenster in de top wordt geflankeerd door hermen.

Daaronder is een zelfde motief toegepast met twee vensters tussen drie hermen, die weer rusten op de bogen van de vensters daaronder. Hoekblokken, cartouches en een versierde puibalk met tekst en een gevelsteen met de huisnaam completeren deze rijke gevel. Binnen zijn de kapconstructie, het houtskelet, een insteekverdieping en een originele spiltrap behouden. Bij een ingrijpende restauratie in 1910 (A. Mulder) heeft men een nieuwe pui aangebracht en bij een restauratie in 1984-'85 is het meeste beeldhouwwerk vernieuwd.

< >