Monumenten in Nederland: Zuid-Holland

Ronald Stenvert, Chris Kolman, Saskia van Ginkel-Meester, Elisabeth Stades-Vischer, Sabine Broekhoven en Ronald Rommes (2004)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Verdedigingswerken in Vianen

betekenis & definitie

Verdedigingswerken. Behalve delen van de stadsgracht zijn ook vooral aan de zuidzijde enige als tuinmuur dienende restanten van de 14de-eeuwse stadsmuur bewaard gebleven.

Vanaf 1987 heeft men aan de zuidwestzijde (Molenstraat) en aan de zuidoostzijde de weergang met spaarbogen, muurtorens en een rondeel (Klooster) gereconstrueerd. De uit 1350 stammende Lekpoort (Buitenstad 1) kreeg haar huidige torenachtige opbouw rond 1500.

Deze hoge vierkante poort heeft een overwelfde doorgang, een ingesnoerd tentdak en aan de veldzijde twee uitkragende veelhoekige arkeltorentjes. In de poort was ook een cachot ondergebracht en bovenin hangt een door François Hemony gegoten klok (1647).

Uit circa 1600 dateert de voorpoort met gebosseerde bakstenen hekpijlers. De poort is hersteld in 1865 en gerestaureerd in 1888-'91 en 1953-'56.

De Hofpoort (Hofplein ong.) is een via een brug bereikbare classicistische poort uit circa 1650 met aansluitend stuk (tuin)muur. Aan de stadszijde ligt een veelhoekig pleintje dat door hoge muren met blinde rondboognissen is omsloten.

Aan de oostzijde staan hekpijlers met de opschriften ‘Baten-Stein’ en ‘Baten-Erf’. De poort behoorde tot de bijgebouwen van kasteel Batestein, dat na een brand in 1696 tot ruïne verviel en in 1829 werd gesloopt.

De zogeheten Blauwpoort (bij Brederodestraat 1), bestaande uit bakstenen hekpijlers en een gesmeed midden-18de-eeuws ijzeren hek in eenvoudige Lodewijk XV-stijl, vormde de toegang tot de buitentuin met de stallen van het kasteel.