Monumenten in Nederland: Zuid-Holland

Ronald Stenvert, Chris Kolman, Saskia van Ginkel-Meester, Elisabeth Stades-Vischer, Sabine Broekhoven en Ronald Rommes (2004)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Sociëteiten in 's-Gravenhage

betekenis & definitie

Sociëteiten. Van het brede wit gepleisterde pand van de voorm. sociëteit De Besognekamer (Buitenhof 21-24) diende het rechter deel vanaf 1639 als logement voor de afgevaardigden van Leiden.

Na aankoop door de sociëteit in 1807 volgde een verbouwing naar plannen van P. Mouton.

Het in 1849 aangekochte linkerdeel heeft men in 1867 in dezelfde stijl verbouwd. De voorm.

Natuur- en Letterkundige sociëteit Diligentia (Lange Voorhout 5), nu Theater Diligentia, werd in 1805 op deze plek ingericht in een in de kern midden-17de-eeuwse gebouw. In 1810 verrees naar plannen van J. van Duijfhuijs de huidige wit gepleisterde gevel in empire-vormen met groot gebogen fronton.

Bij een verbouwing in 1853 ontstond naar plannen van S.J. de Vletter een grote concertzaal door samenvoeging van twee zalen uit 1805. Het gebouw is in 2003-'04 gerestaureerd (H.T.V.

Architecten: C. van Harmelen). Het uit 1853 daterende gebouw van de sociëteit De Vereeniging (Kazernestraat 38b) kreeg zijn huidige gevel in eclectische vormen tussen 1871 en 1876, vermoedelijk naar ontwerp van E.

Saraber.

Binnen bleef de rijke eclectische sociëteitszaal behouden.

Het grote sociëteitsgebouw De Witte (Plein 24) van de Nieuwe of Littéraire Sociëteit (heropgericht 1802) is in fasen opgetrokken. De rechtervleugel kwam in 1870-'71 tot stand naar een eclectisch ontwerp van C.

Outshoorn met daarin een rijk gedecoreerde conversatiezaal naar plannen van W. Stortenbeker.

In 1898-1900 volgde de linkervleugel naar een aangepast ontwerp van J. Mutters jr.

Dit bouwdeel kreeg de huidige inrichting in sobere art déco-vormen bij de bouw van de haakse uitbreiding in zakelijk-expressionistische vormen (1930, J. Limburg).

De Haagse kunstenaarsvereniging Pulchri Studio nam in 1900 het U-vormige herenhuis Lange Voorhout 15 als sociëteit in gebruik. Dit in de kern 16de- en 17de-eeuwse gebouw werd in de 18de eeuw in fasen vernieuwd.

Het interieur bevat onder meer een midden-17de-eeuws beschilderd plafond en stucdecoraties in Lodewijk XIV- en XV-stijl.

Het rococo-plafond en de schouw in de sociëteitszaal stammen van een interieurverbouwing in 1758 (gerestaureerd 1963).

In 1900-'01 werd het hoofdgebouw gerestaureerd en kreeg het een verbindingsgang naar het door P. du Rieu in neorenaissance-stijl ontworpen tentoonstellingsgebouw achter in de tuin (Hoge Nieuwstraat 16). Het in de kern 17de-eeuwse pand Lange Voorhout 40 werd in 1894 ingericht als sociëteitsgebouw.

Sinds de samenvoeging in 1937 van de sociëteiten ‘Haagsche Club’ (1748) en ‘De Plaats Royaal’ (1768) is het bekend als de Groote Sociëteit ‘Haagsche Club-Plaats Royaal’. Bij de verbouwing in 1894-'95, naar plannen van J.

Mutters jr., verrees een bijzondere traptoren in dunwandig gewapend cement.