Kleine stad, ontstaan rond 1100 op de plaats waar de monding van de Vlist in de Hollandse IJssel werd afgedamd (vermelding 1108). Er ontstond een regelmatige verkaveling langs de aan de zuidzijde van de IJssel gelegen dijk (Hoogstraat).
Van het hier gebouwde kasteel (vernieuwd 14de eeuw) zijn geen sporen bewaard gebleven. Haastrecht kreeg in 1397 tolvrijheid en later ook eigen rechtspraak, maar ontwikkelde zich door concurrentie van Gouda en Schoonhoven niet tot een echte stad.
In 1446-'47 legde men een sluis in de Vlist (sluis gedicht 1908) en vanaf 1467 lag bij Haastrecht korte tijd een brug over de IJssel (vanaf 1883 opnieuw). Haastrecht leed onder brandschattingen in 1511-'12 door Gelderse troepen en in 1575 tijdens de Opstand.
De vlas- en hennepteelt zorgde voor economische bloei, maar Haastrecht bleef een niet verder ontwikkelde dijk-damstad. Voor het gebied opvallend zijn de katholieke kerk (midden 19de eeuw: 1854) en het klooster (1922) die men aan de zuid- en oostzijde van de stad bouwde.
Na de Tweede Wereldoorlog is Haastrecht vooral verder aan de zuidzijde uitgebreid. De haven is in 1969 gedempt.
