Vanouds werden de huizen in het dorp in hout uitgevoerd. In een later stadium kregen ze vaak een bakstenen onderpui (met houten topgevel) of werden ze geheel voorzien van stenen muren.
Het na de dorpsbrand van 1702 in 1704 in steen gebouwde huis Noorderhoofdstraat 26 heeft een laat-18de-eeuwse houten klokgevel in Lodewijk XVI-stijl met gebroken fronton, siervaas, voluten en guirlande. Rond 1825 liet J. van Leyden, directeur van de gelijknamige zeildoekweverij, het huis verbouwen en daarvan dateren de ingangsomlijsting en verschillende interieuronderdelen, zoals twee binnenportieken, een marmeren schoorsteenmantel en een geschilderd behang van de behangselfabriek in Hoorn. Achter het huis staan het voorm. kantoor van de weverij en een houten tuinhuis en schuur in chaletstijl (alle tweede helft 19de eeuw). Het brede stenen dwarshuis Noorderhoofdstraat 74 (1786) heeft bij het middenrisaliet een houten halsgevel in rijke Lodewijk XV- en XVI-vormen met pilasters en voluten. Een hardstenen stoep leidt naar de ingangsomlijsting met Lodewijk XV-ornamenten. Het grotendeels houten pand Huize Ceres (Zuiderhoofdstraat 65; circa 1780) bezit een rijk versierde houten klokgevel in Lodewijk XVI-stijl met emblemen van de koopvaardij, een medaillonkop van Ceres en een reliëfvoorstelling van landbouw en handel.
De voorkamer heeft een rijk gesneden plafond (begin 19de eeuw). In de formeel aangelegde achtertuin staat een tweelaags houten luchthuis (zomerhuis) met tentdak en windvaan (circa 1810). Bij het in de kern 18de-eeuwse dwarse houten huis Zuiderhoofdstraat 115 is de gepleisterde stenen voorgevel voorzien van een overhoeks venster. De rijke dakkapel in Lodewijk XVI-vormen toont in het timpaan een reliëfvoorstelling van de papierhandel. Emblemen van de koopvaardij vertoont de ingangsomlijsting van het grotendeels in hout uitgevoerde dwarse huis Noorderhoofdstraat 37.
Eenvoudiger voorbeelden van houten huizen zijn Kerkplein 8, een zaalhuis met inwendig delen uit 1630 (gerestaureerd 1992), en Noorderhoofdstraat 92, waar een langgerekte vleugel de verbinding vormt met een vierkant tweelaags luchthuis uit 1710. Andere 18de-eeuwse voorbeelden zijn Noorderhoofdstraat 77 (1702), 79, 85 en 140, en Zuiderhoofdstraat 93. Iets jonger zijn Noorderhoofdstraat 45 (circa 1810) en 136.
Het in 1851 als fabrikantenwoning gebouwde houten herenhuis Zuiderhoofdstraat 70 diende van 1916 tot 1969 als burgemeesterswoning. Dit huis heeft geprofileerde vensteromlijstingen en een dakkapel met fronton en rond venster. Voorbeelden van rond 1900 gebouwde villa's zijn Noorderhoofdstraat 65, Padlaan 12-14 en Zuiderhoofdstraat 59-61 (circa 1910). Met neorenaissance-details uitgevoerd zijn de arbeiderswoningen Wilhelminastraat 62-68, 59-65 en 82-86 (circa 1905). Iets jonger zijn de arbeiderswoningen Padlaan 6-6c (circa 1910). K.
Veltkamp ontwierp de sociale woningbouw Pr. Hendrikstraat 45-65 (1909) en in opdracht van woningbouwvereniging Patrimonium verrees het complex Patrimoniumstraat e.o. (circa 1915). Het woon- en winkelpand Noorderhoofdstraat 35 (circa 1925) heeft een groot etalageraam en bij de bovenwoning een inpandig balkon en een opvallend hoektorentje.
