Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Woningbouwcomplexen in Haarlem

betekenis & definitie

Voor de woningbouwvereniging ‘Tuinwijk’ ontwierp J.B. van Loghem in kubistisch-expressionistische vormen de met houten balkons en terugspringende terrassen met pergola's uitgevoerde middenstandswoningen van Tuinwijk-Zuid (Tuinwijklaan e.o.; 1920-'22, gerenoveerd 1991-'92). De gemeenschappelijke binnentuinen worden ontsloten via poortdoorgangen.

Het wijkgebouw Vijverlaan 14 heeft een gevelsteen met de wijknaam en een figurale voorstelling (H.A. van den Eijnde).Kubistische bouwmassa's en ver uitstekende platte daken kenmerken het door Van Loghem voor de woningbouwvereniging ‘Rosehaghe’ ontworpen complex Hoofmanstraat e.o. (1919-'22), waarvan het wijkgebouw met bovenwoning (Hoofmanstraat 12) een torenachtig accent heeft. Ontwerpen in zakelijk-expressionistische vormen van zijn hand zijn de woningen Kleverlaan 91-181 (1921) van de woningbouwvereniging ‘Huis ter Kleef’ en het door de gelijknamige woningbouwvereniging gebouwde complex Tuinwijk-Noord (Kleverparkweg 99-155 e.o.; 1921-'22). Voor de Geref. woningbouwvereniging Patrimonium kwam in 1918-'23 de Patrimoniumbuurt (Rozenhagenplein e.o.) tot stand als een wijk met middenstands- en arbeiderswoningen, enkele winkels en scholen, en de in 2003 afgebrande (Geref.) Koningskerk (1926-'27, B.T. Boeyinga). De door Tj. Kuipers en A.

Ingwersen in expressionistische stijl ontworpen woningen zijn voorzien van houten topgevelschotten, geknikte daken en enkele poortdoorgangen. Op enkele plaatsen zijn gevelsculpturen aangebracht met voorstellingen van vogels (J. de Breukstraat 22-24), de seizoenen (Rozenhagenstraat 16, 28, 36 en 48) en de Kennemer- of Nieuwpoort (Zocherstraat 79).

Bij het oude dorp Schoten verrezen in de jaren twintig nog meer woningbouwcomplexen in expressionistische vormen. Een afwisseling van rode en gele baksteen vertoont het complex Molijnstraat 1-25 e.o. (circa 1920). De Schotense woningbouwvereniging Volkshuisvesting liet het complex Kastanjestraat 2-22/5-29 e.o. (1921, Z.D.J.W. Gulden en M. Geldmaker) bouwen, met in het midden van de H-vormige aanleg een poortgebouw. Aan de noordzijde staat een zuilvormig monument met symbolische sculpturen van H.A. van den Eijnde (arbeid, geestelijke ontwikkeling, spel en idealisme).

Het voor de coöperatieve woningbouwvereniging ‘Onder Dak’ gebouwde complex Kleverlaan 86-126 e.o. (1921-'23, J.A. Roodenburgh) heeft een terugliggend middengedeelte met plantsoen. Naar ontwerpen van A.J.C. Voorvelt kwam de zakelijk-expressionistische bebouwing van het Meidoornplein e.o. (1923-'24, woningbouwvereniging ‘Eigen Haard’) en het Elzenplein e.o. (1925-'26) tot stand, beide met afgeronde hoeken bij het plein en met poortdoorgangen alleen bij het Meidoornplein. Andere voorbeelden zijn de sobere middenstandswoningen Van Dortstraat 4-90 (circa 1930, H. Tuninga) en Heussenstraat 12-84 (circa 1930).

Opvallend zijn de door de R.K. woningbouwvereniging ‘St. Jozef’ voor grote gezinnen gebouwde woningen Jan Gijzenkade 243-297 e.o. (1930-'32, J. van Velsen), waarvan de markante portiekuitbouwen zijn voorzien van heiligenbeelden.

Naar ontwerpen van A.M.J. Sevenhuijsen verrezen de woningen Verspronckweg 257-323 (1923) in Haarlem Noord, Garenkokerskade 2-46 (circa 1923) ten westen van de binnenstad en Schalkwijkerstraat 63-113 e.o. (1922-'24) aan de oostzijde van het Spaarne. Bij deze sober-expressionistische complexen worden steeds twee woningen met topgevels afgewisseld met woningen waarvan de verdieping met hout is bekleed. Verder ontwierp hij de etagewoningen Slachthuisstraat 22-58 (1927) met hun opvallende schoorstenen. In de Slachthuisbuurt bevinden zich verder de zakelijk-expressionistische woningen Nijlstraat 2-36/3-41 (circa 1925, F.L. Oostenhoek en J.H.

Welsenaar) en het voor de coöperatieve woningbouwvereniging voor gemeentepersoneel gebouwde complex Hof van Egmond 1-51/2-52 e.o. (1924-'26, Th.J. Roetering) met tweekleurig metselwerk. In de Amsterdamsebuurt ligt bij de Oosterkerk het door de Ned. Herv. gemeente gebouwde complex Zomerkade 153-159 e.o. (circa 1930).

< >