Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Woonhuizen in 's-Graveland

betekenis & definitie

Statige 18de-eeuwse tweelaagse huizen in het dorp zijn Oversticht (Zuidereinde 22) en Zuidereinde 46-48. Dit laatstgenoemde pand met gepleisterde middentravee maakte eerst deel uit van de buitenplaats Schoonoord en werd voor koopman Joan Hodshon gebouwd in 1773.

G. Leonhardt liet het in 1916-'17 verbouwen tot een dubbelhuis.

Mogelijk 18de-eeuws is ook het brede, wit gepleisterde, dubbelpand Noordereinde 127-129 met naastgelegen koetshuis.Midden 19de eeuw werd het verbouwd en later volgde een verbouwing tot restaurant. Het 18de-eeuwse onderkelderde diepe huis Veltzicht (Noordereinde 151) heeft een bordestrap en een omlijste ingang. Opmerkelijk is het in het midden verhoogde tweebeukige huis Noordereinde 265, gedekt met riet en voorzien van geschulpte windveren. Dit in de kern 18de-eeuwse huis is rond 1860 verbouwd. Dwarse huizen met een omlijste ingang en een 18de-eeuwse kern zijn Noordereinde 105 en 153-155; vergelijkbaar zijn de 19de-eeuwse dwarse huizen Noordereinde 7 en 173. Voorbeelden van eenvoudige diepe huizen met tuitgevels zijn Zuidereinde 20 (begin 19de eeuw) en Noordereinde 145 (19de eeuw).

De huizen Noordereinde 215-219 werden in 1877 gebouwd, mogelijk als dienstwoningen bij een van de buitenplaatsen. Markant is Zuidereinde 28 (circa 1890), een gepleisterde koetsierswoning met aangebouwd voorm. koetshuis. Het diepe huis Noordereinde 241 kreeg rond 1890 een schermgevel met zware kroonlijst in eclectische vormen. Neorenaissance-elementen vertonen de herenhuizen Noordereinde 11, 13, 49 en 93-95 (alle circa 1900). Een chaletstijl-sierspant bekroont het verhoogde middendeel van Noordereinde 107-109. Uitgevoerd met witte en gele baksteen en voorzien van jugendstil-details is het huis Noordereinde 249 (circa 1910).

Rationalistische details vertonen de huizen Noordereinde 205-209 (circa 1915). Het U-vormige complex arbeiderswoningen Zuidereinde 125-147 is rond 1920 tot stand gekomen.