Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Verdedigingswerken in Den Helder

betekenis & definitie

Het hoofdreduit van de in 1811-'13 aangelegde Stelling van Den Helder is fort Lasaille, later fort Erfprins (Fortweg ong.). Gebouwd als vijfhoekig gebastioneerd fort met drie ravelijnen en een enveloppe kreeg het in 1836 een bomvrije hoofdpoort en in 1861 een bomvrij hospitaal.

Het zeefront werd in 1875 ten koste van een ravelijn omgewerkt tot een grote kustbatterij met een bomvrije kazerne voor duizend man (nu Marinekazerne Erfprins). Fort l'Ecluse, later fort Dirksz Admiraal (Nieuweweg ong.), was opgezet als een vierkant gebastioneerd fort met twee ravelijnen en een enveloppe. De niet gereedgekomen noordpunt heeft men in 1826-'27 verbouwd en opgenomen in de verbindingswal. Op de knik daarin, ter hoogte van de keel van het onvoltooide fort, kwam een caponnière ter bestrijking van de wal. Aan de binnenzijde van die caponnière bouwden de Duitsers in 1942 enkele betonnen bunkers.

Het in 1791-'92 aan de zuidpunt van het Nieuwe Diep aangelegde Nieuwe Werk, dat diende als kielplaats en werkplaats voor de marine, werd in 1812 veranderd in de geschutsstelling Dugommier. Na de aanleg van het Noordhollands Kanaal verrees in 1825 aan de westzijde daarvan het fort Westoever (Rijksweg ong.), een aarden fort met reduit en enveloppe. Uiteindelijk werd het reduit tot fort verbouwd, met daarin een bomvrij gebouw (1828-'30). Fort Dugommier, aan de oostzijde van het kanaal, verbouwde men in 1833-'35 tot fort Oostoever (Het Nieuwe Werk ong.).

Gezamenlijk werden ze ook aangeduid als het Fort aan het Noordhollands Kanaal. In 1826-'27 kwam tussen deze forten een verbindingswal gereed in de vorm van een bedekte gemeenschapslinie. In 1865 was een coupure noodzakelijk ten behoeve van de spoorlijn en in 1886 zijn enkele batterijen toegevoegd. Het oostelijke deel heeft men rond 1914 afgegraven ten behoeve van een bassin van de mijnendienst (later spoorweghaven). In 1942 zijn diverse bunkers van gewapend beton toegevoegd, waaronder één bij de spoorcoupure.