Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Laren

betekenis & definitie

Dorp in het Gooi, mogelijk al ontstaan in de 8ste eeuw bij een kruispunt van wegen. Laren wordt voor het eerst vermeld in 1306.

Een 12de-eeuwse kapel werd rond 1300 vervangen door een buiten het dorp gelegen St.-Janskerk; het daar resterende St.-Janskerkhof kreeg bekendheid als pelgrimsoord.Het esdorp ontwikkelde zich verder met bebouwingsclusters aan Oostereind, Zeveneind en Klein Laren, en met een ruime Brink met vijver als centrum. De boerderijen en later ook dagloners- en wevershuisjes werden schijnbaar willekeurig gesitueerd op onregelmatig gevormde erven. In de 19de eeuw verplaatsten de weverijactiviteiten zich naar Hilversum.

Via de Gooische Stoomtram kreeg Laren in 1882 een verbinding met Amsterdam (opgeheven 1939). Laren en omgeving raakten hierdoor in de belangstelling van renteniers en forensen. Diverse kunstenaars, onder wie Anton Mauve, vestigden zich hier. Het ontmoetingscentrum van de zogeheten Larense School was het in 1901 door hotelier en kunsthandelaar J. Hamdorff geopende ‘Hotel Hamdorff’ aan de Brink (gesloopt 1979). Laren ontwikkelde zich tot een forensendorp.

De eerste villawijk ontstond na 1900 aan de noordzijde. Vanaf circa 1905 groeide het dorp verder aan de westzijde en na 1920 aan de zuidwest- en zuidzijde. In de dorpskern werd de Nieuweweg aangelegd. Na de Tweede Wereldoorlog is Laren verder gegroeid, aan de oostzijde tot aan de provinciegrens. Laren is een beschermd dorpsgezicht.