Gepubliceerd op 03-03-2017

Hindoeïsme

betekenis & definitie

De derde grootste godsdienst van de wereld, met naar schatting meer dan 700 miljoen aanhangers, hoofdzakelijk in India. De wortels ervan gaan meer dan 4000 jaar terug.

Het hindoeïsme wijkt sterk af van de andere grote wereldgodsdiensten: het heeft geen stichter, geen eenduidige leer, geen heldere organisatie of een vast geheel van regels, en dwingende voorschriften en rituelen zijn er evenmin.

Spreken over 'het hindoeïsme is dan ook onmogelijk; wat wij daaronder verstaan, is feitelijk een uitermate complex conglomeraat van ontelbare verschillende opvattingen, rituelen, verering van talloze goden, sekten en levenswijzen (zie arya samaj, Hare Krishna, sikhisme en sanatan dharm). Het hindoeïsme staat bekend als een tolerante gods­dienst, waarin plaats is voor individuele filosofieën, opvattingen en rituele belevingen . Het aantal verschillende stromingen en scholen loopt in de duizenden. Er is echter wel een aantal gemeenschappelijke elementen te onderscheiden. De veda's vormen de basis van het hindoeïsme. Die veda's, bestaande uit vier boeken, waarin filosofie en rituelen in versvorm worden beschreven, dateren uit ongeveer 900 voor onze jaartelling. De Rgveda (of Rigveda) en Ayurveda zijn de bekendste onderdelen. Het huidige hindoeïsme steunt ook sterk op de Upani­ shads , een verzameling teksten die commentaar geven op de oudere veda's. De Upanishads dateren uit ongeveer 800 voor onze jaartelling.

Hindoes geloven in het principe van het alomtegenwoordige goddelijke, Brahman. Zij zien dat gepersonifieerd in de trimurti, de drie-eenheid van Brahma, Vish­nu en Shiva, die op hun beurt weer in duizenden manifestaties aanbeden worden. Hindoes geloven dat de ziel gevangen zit in een eeuwige kring van wedergeboorte en, het samsam'\ Ontsnapping daaruit is mogelijk door verlichting te bereiken, moksha. De to­ tale optelsom van al je goede en slechte daden in je leven - je karma - bepaalt hoe je opnieuw wordt wedergeboren. Door te leven naar de dharma, het geheel van plichten en leefregels, kan men een goed karma opbouwen. Leven en denken van hindoes wordt verder sterk bepaald door het kastenstelsel, waarin de brahmanen (priesters) de hoogste klasse vormen. Zij vormen de geestelijke macht en zijn verantwoordelijk voor ingewikkelde rituelen die de gewone hindoe niet thuis kan uitvoeren. Voor de drie hoogste kasten geldt dat men het leven ingedeeld ziet in vier levensfasen, de ashrams, waarmee ook tal van rituelen en ceremonieën zijn verbonden (zie samskara Hoewel het aantal verschillende opvattingen en stromingen schier ontelbaar is, zijn er toch twee hoofdstromingen aan te wijzen: het vishnuïsme, gevormd door aanbidders van Vishnu, en het shivaïsme , hindoes die Shiva aanbidden. Ongeveer 80 % van de hindoes is aanbidder van Vishnu.

Naast deze goden kunnen mensen tal van andere, soms slechts lokaal bekende goden en godinnen aan­ bidden, waarmee weer eigen rituelen en opvattingen zijn verbonden. Ook bestaan binnen de twee genoemde hoofdstromingen weer ontelbare sekten, hervormingsbewegingen en cultussen. In Nederland zijn twee stromingen te onderscheiden: de Arya Samaj en de sanatan dharm. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek leven er ongeveer 80 ooo hindoes in Nederland. De meeste van hen zijn afkomstig uit Suriname (zie hindostanen). Hindoe-organisaties noemen aantallen van 100.000 tot 200.000 hindoes.