Een essay is een korte prozatekst - variërend van enkele bladzijden tot een tiental - waarin de auteur zijn mening over een onderwerp geeft. Het is steeds heel persoonlijk geschreven en bedoeld voor een ruimer publiek: een stuk in een wetenschappelijk tijdschrift dat alleen voor specialisten begrijpelijk is, is geen essay.
Het genre ontstond in de Renaissance; de scheppers ervan zijn Michel de Montaigne (Essais, 1580) en Francis Bacon (Essays, 1595). In de Renaissance en nog lang daarna waren essays altijd sterk moralistisch getint. Het moderne essay is inhoudelijk echter vrijwel onbegrensd. Latere belangrijke Nederlandse essayisten zijn o.a. E.J. Potgieter (1808-1875), Cd. Busken Huet (1826-1886), Jan Greshoff (1888-1971), Simon Vestdijk (1898-1971), E. du Perron (1899-1940), Menno ter Braak (1902-1940), Willem Frederik Hermans (1921-1995), Karel van het Reve (1921-1999), Rudy Kousbroek (1929), Jeroen Brouwers (1940), Maarten ’t Hart (1944) en Gerrit Komrij (1944).
