Ook: heldendicht. Een (zeer) lang dichtwerk waarin een heldhaftig persoon allerlei grootse avonturen beleeft. Het epos (meervoud: epen) is geschreven in plechtige, verheven taal; het onderwerp ervan was aanvankelijk een sage maar later werd de stof ook uit de geschiedenis en de bijbel gehaald.
De twee oudste epen uit de westerse cultuur zijn de Ilias (over een periode uit de strijd om Troje) en Odyssee (over de zwerftochten van Odysseus na de val van Troje), beide toegeschreven aan de Griekse dichter Homerus uit de 8e eeuw vóór Christus. Het derde grote klassieke epos is de Aeneis van de Romeinse dichter Vergilius (70-19 v.C.), dat vertelt over de avonturen van de Trojaanse held Aeneas na de val van Troje. Het klassieke epos is steeds geschreven in niet-rijmende hexameters (metrum) en begint traditioneel met het aanroepen van de Muze (de godin van de dichtkunst). Zo opent de Ilias met: ‘Godin, zing ons de wrok van Achilles, de zoon van Peleus’ en de Odyssee met ‘Vertel mij, Muze, over de vindingrijke man’.
Ook in de Middeleeuwen werden eposachtige werken geschreven: het Oudengelse Beowulf (8e eeuw) over een held die het Deense hof verlost van het monster Grendel, het Duitse Nibelungenlied (ca.1200) over de strijd tussen de Bourgondiërs en de Hunnen, en het Spaanse El cantar de mio cid (‘Het lied van mijn heer’, ca.1140) over de strijd tegen de Arabische overheersers van Zuid-Spanje. Het grootste middeleeuwse epos is het Italiaanse La divina commedia (De goddelijke komedie, 1321) van Dante Alighieri, waarin een tocht wordt beschreven door de drie rijken van het hiernamaals: het onderaardse Inferno (Hel), de berg Purgatorio (Louteringsberg, Vagevuur) met op de top Paradiso (het Aards Paradijs).
In de Renaissance werd het epos met de klassieke tragedie beschouwd als het hoogste wat men op literair gebied kon bereiken. Toch heeft de Renaissance maar weinig echt belangrijke epen opgeleverd. De twee bekendste zijn Orlando furioso (‘Razende Roeland’) van Ludovico Ariosto (1532), een bewerking van de oude ridderroman Chanson de Roland (Roelantslied), en Gerusalemme liberata (‘Jeruzalem bevrijd’, 1581) van Tarquato Tasso over de eerste kruistocht om het Heilige Land te bevrijden van de Arabieren. Een beroemd werk uit de Portugese literatuur is Os Lusiadas (1572) van Luís de Camões over de Portugese ontdekkingstochten in de 15e eeuw.
