Literatuur, Geschiedenis en Theorie

J.A. Dautzenberg (2009)

Gepubliceerd op 06-02-2017

briefroman

betekenis & definitie

Een roman waarin de lezer de gebeurtenissen te weten komt door de brieven die de personages aan elkaar schrijven. Het grote nadeel van deze techniek is dat bepaalde gebeurtenissen verschillende keren verteld moeten worden om alle correspondenten op de hoogte brengen. Een voordeel is dat de zaak van allerlei kanten wordt belicht en dat het een ideale vorm is om karakters zichzelf te laten uitbeelden door middel van het soort brieven dat ze schrijven.

De briefroman stond aan de wieg van de roman als zodanig. Als de eerste echte romanschrijver wordt namelijk de Engelsman Samuel Richardson (1689-1761) beschouwd, een drukker en briefschrijver voor mensen die niet konden lezen of schrijven. In 1740/41 publiceerde hij in twee delen Pamela or Virtue rewarded, een roman bestaande uit brieven en dag­boekfragmenten, die samen het verhaal vertellen van het meisje Pamela Andrews dat belaagd wordt door ene ‘Mr. B.’, die haar tracht te verleiden en zelfs bijna verkracht. Zij blijft echter deugdzaam en uiteindelijk trouwt Mr. B. met haar: haar deugd is beloond, zoals de ondertitel luidt. Andere beroemde briefromans zijn Julie (1761) van Jean-Jacques Rousseau, Die Leiden des jungen Werthers (1774) van Johann Wolfgang von Goethe en Les liaisons dangereuses (1782) van Choderlos de Laclos. Het bekendste Nederlandse voorbeeld is Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart (1782) van Betje Wolff en Aagje Deken.
Tegenwoordig is de briefroman vrijwel geheel uit de literatuur verdwenen; een modern voorbeeld (geschreven onder invloed van Laclos) is Een gevaarlijke verhouding of Daal- en Bergse brieven (1976) van Hella S. Haasse.